NG_25-3-22
[3/24, 11:53 PM] Pradip: N O G S S N 0089
વિષય સંબંધ/ લાગણી અને મહેણા ટોણા
ગદ્ય
શીર્ષકઃ સંબંધનો બંધ
પ્રવિણા અવિનાશ
—–
નાની નદી પર બંધ બાંધવો હોય કે મોટા ભાખરાનાગલ જેવા ટકાઉ બંધ બાંધવા હોય. પાયામાં સિમેન્ટ અને
મજબૂત લોખંડ જોઈએ. તેમ જીવનમાં સંબંધ ના બંધ બાંધવા માટે પાયામાં , પ્રેમ , લાગણી, વિશ્વાસ અને
નિસ્વાર્થ નાખ્યા હોય તો કોની તાકાત છે આ બંધમાં ગાબડું પણ પાડી શકે !
જીવન અને સંસાર સરતો રહે છે. સંબંધ છે જે તેમાં મધુરતા ની ફોરમ ફેલાવે છે. આજની તારીખમાં કેટલા સંબંધ
ગણાવું જે છેલ્લા ૬૦ વર્ષથી વિશ્વાસ ઉપર ટક્યા છે. જીવનના કોઈ પણ વાવાઝોડાએ તે ગઢ ની કાંકરી પણ
ખેરવી નથી. હા, અમુક સંબંધોમાં વાદ વિવાદ, મત ભેદ જરૂર ઉત્પન્ન થાય. પણ સૂર્ય પ્રકાશ અંધારું ભેદી
ઉજાસ લાવે તે રીતે શંકાના વાદળ હટતાં તે સંબંધ પાછા પૂર્વવત થઈ જાય.
સહુ પ્રથમ તો અહમ નો ટકરાવ અગત્યનો ભાગ ભજવે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં ઉભયપક્ષે સમજવાની જરૂર છે.
“હું કહું તે ખરું’. ‘મને આમ જ ગમે’ એવા બેહુદા વાક્યો વિવાદ ઉભા કરે છે. કદાચ વ્યક્તિની લઘુતા ગ્રંથિ પણ
ભાગ ભજવે છે. એક પક્ષે ઉદારતા દાખવી વાત ને વાળી લેવી. બાકી નાની કે મોટી વાતો અને મનભેદ
થી સંસાર ટૂટતા જોયા છે. પતિ અને પત્ની નમવા માટે તૈયાર નથી હોતા..
ઘણીવાર પત્ની “હું’ ની મર્યાદા ઓળંગી બેફામ બને છે. યાદ રહે ,” મારા કરતાં મોટો હું” . આ શરીરમાં બેઘર
“હું” એટલો બધો વિસ્તાર પામેલો છે કે તેની કોઈ સીમા નથી. પ્યાર માટે તરસતો પતિ મનમાં મુંઝાય મરે છે.
તાળી બે હાથે પડે, એક હાથે માત્ર ચપટી વાગે ! સંબંધની પાવનતા અકબંધ રહેવા પ્રયત્ન બન્ને પક્ષ તરફથી
હોય તો , “સોનામાં સુગંધ ભળે” તેવું નયન રમ્ય વાતાવરણ સર્જાય..
મિત્રો નજીવા કારણસર સંબંધ વેરવિખેર થતા દેખાય છે. આજના ૨૧મી સદીમાં માતા અને પિતાની લાગણિ
પણ બાળકો ગણકારતા નથી. એક મિત્રને પોતાના પુત્ર જેની સાથે લગ્ન કરવા માગતો હતો તે પસંદ ન હતું..
સંજોગ એવા આવ્યા કે લગ્ન તેની સાથે કર્યા અને માતા તેમજ પિતા સાથેના સંબંધ કટ કર્યા. આને શું કહીશું ?
સંબંધની સરખામણી ” વજ્ર થી પણ કઠોર અને ફુલથી પણ કોમળ” કહીશ તો અતિશયોક્તિ નહી લાગે.
પ્રવિણા અવિનાશ
[3/24, 11:53 PM] Pradip: NOGSS-106
NOG સાહિત્ય સરિતા ગ્રુપ
પ્રકાર -ગદ્ય (વાર્તા)
શબ્દ:-275
વિષય:-
‘સંબંધો/લાગણીઓના મહેણા-ટોણા’
શીર્ષક:“શબ્દના સંગે સમાણી ખુશી” (વાર્તા)
મુક્તિદા કુમાર
‘મનચલી’
**** ***********
આજના દિવસે.
“ચાવીનો ઝૂડો”
*(યાદગાર અનુભવ).
એવું શું હતું? જેને હું તડપતી હતી? જેનામાટે,હું તડપતી હતી.,મારી ઉંમર હતી,અઢારવર્ષની ..હું બહુજ શરમાળ હતી, રોમરોમ નીતરતાંજોબનથી,રુપરુપનો ભંડાર હતી,પણ છકેલી છાકટેલી છોરી નહોતી. એટલે જ તો,એ મને ગમતો હતો છતાં,પણ મારામાં હિમ્મત નહોતી કે કહી દઉં
“I love you”.એ મારી જિંદગીમાં આવશે.નહિ આવે?!!!એજ વિચારોમાં,હું ખોવાયેલી રહેતી.અમે એકજ કોલેજમાં ભણતાં હતાં. એટલે,જવાઆવવાનો સમય,રીસેસમાં કેન્ટીનમાં જવાનું, ’હું’એવી રીતે ગોઠવતી કે ‘એને’હું જોઈ શકું!! ક્યારેક તો હું એની નજર સામે પણ ખાસ આવી જતી.અને મનમાં ને મનમાં,પેલાં ફૂલનાં પત્તાં ખેરવતી ને ગણતી,અને વિચારતી..”એ મને પ્રેમ કરે છે કે નહિ?? “સમય વીતતો ગયો..આવા ઘણા ‘મનના બનાવેલા મિત્રો’, જિંદગીમાં આવીને ગયા!! પણ એક નજરે,એકીટશે, પ્રથમ”પ્રેમ”ને હું એ લોકોમાં શોધતી રહી.! !
એ ‘પ્રેમ’ મને મારા’પતિ’માં દેખાયો,અને એમને હું પરણી.
હું ‘ગામડીયણ’ અને સાસરીયા ‘sophisticated,’
હું તળપદું ગુજરાતી બોલું,અને અહીં ઘરની ભાષા જ અંગ્રેજી!!! હું મનમાં ને મનમાં,એટલી તો અકળાઉં કે થાય “ક્યાં જાઉં? કોને કહું..”! આમ…સમય તો વહેતો ચાલ્યો… મારા સાસરીયાના સગાંમાં, કોઈના લગ્નનો પ્રસંગ આવ્યો.અમે સૌ એમને ત્યાં લગ્નમાણવા ગયાં.એ ઘર નાનું હતું.મારા સાસુજીને સાડી બદલાવવી હતી. એમણે પોતાની કમરે લટકતો ચાવીઓનો,ચાંદીનોઝૂડો મને આપ્યો.એ લઈ,હું તો મોટા ઘરની મોટીવહુવારુ!!! એટલે..લગનના કામોમાં મદદ કરાવવા લાગી ગઈ. ત્રણ/ચાર કલાક પછી, સાસુજીએ”ચાવીનોઝૂડો” માંગ્યો…
મારાતો હોશકોશ ઊડી ગયા.કારણકે,ચાવીનોઝૂડો ‘મને’ આપવામાંઆવ્યો છે! તે ‘મને’ યાદ પણ ક્યાં રાખી દીધો તે યાદ જ નહિ! લગનવાળા ઘરમાં શોધમ્શોધ! ક્યાંય ચાવીનોઝૂડો મળે નહિ! મનમાં થાય!”કેવું લાગશે? લોકોશુંકહેશે”? ચાવીનોઝૂડો મળે નહિ! અને ફફડાટ વધતો જ જાય. હું રડવા માંડી.એઘડીએ, મારાસાસુજી બોલ્યાં..”રડો છો શું? તમે મારી ‘દિકરી’ જેવાંજ છો.મારાથી, પોતાનાથી ચાવી ખોવાઈ હોત તો? લ્યો..’કાનજી મેતાની ગાંઠ બાંધુ છું” એટલું કહીને,સાડીનાપાલવનો ખૂણો વાળતાં..મને છાતી સરસી ચાંપી!! અને..એ ચાવી મળી ગઈ..
!આદત મુજબ..મેં મારા બ્લાઉઝમાં મૂકેલી,જ્યાં કોઈ ચોરનો હાથ,ના પહોંચે.!!
આ શબ્દોની ‘ખુશી’ મને આજે પણ છે.
જે દિવસ મારા સાસુજીએ ઉમળકાભેર,મને કહ્યું “તમે મારા દિકરી જ છો ને !. “મારી જિંદગીમાં,”હું”આ જ”પ્રેમ”ને ઝંખતી હતી. બસ એના “રંગરૂપ”જુદા હતા! બાળપણ,જુવાની,બુઢાપો! સમયસમયની ”યાદગીરી”..જુદાજુદા”પ્રેમ”ના રૂપમાં જુદા શબ્દના રૂપમાં
દેખા દેતી હોય છે.
“પ્રેમ”આપવો અને મેળવવો,એજ મારી ખુશી.
હું રાહ જોતી હતી કે, આ નવા ઘરમાં ‘કોઈક’ મને સમજે,સ્વીકારે.
અને “મારા સાસુજીના શબ્દો”મારી જિંદગીના યાદગાર અનુભવોનીચાવી બની ગયા.
—-મુક્તિદા કુમાર
[3/24, 11:53 PM] Pradip: NG/022
વિષય: લાગણીઓ મહેણાં ટોણાં
પ્રકાર: ગદ્ય
શીર્ષક: ગુંગળામણ
અનિકેત પોતાના દીકરા સમર્થ તરફ જોયું અને કહ્યું, “આ શું છે? આને તું રીઝલ્ટ કહે છે. સાલું આવા માર્ક મને મળ્યા હોત તો મારે ડુબી મરવું પડ્યું હોત. હવે બાજુવાળો શર્મા મને પૂછવા આવશે તો શું કહીશ? એના છોકરાના ગ્રેડ કેવા સારા હોય છે અને તું જો! તારે મહેનત નથી કરવી અને આખો સમય રખડવું હોય છે.”
સમર્થ માટે આ નવું નહોતું, તેને રોજ વઢ પડતી. કારણ તો હંમેશાં મળી રહેતું. ભણવાનું હોય કે રમતગમત કે પછી કોઈ અન્ય કારણ. “મહેમાન આવે તો પગે લાગતાં શરમ આવે છે? આ વસ્તુ કેમ ફુટી ગઈ? મેં બુમ મારી તો તરત કેમ ન આવ્યો?”
સમર્થને અકળામણ થતી. તે વિચારતો કે મમ્મીપપ્પા કેટલી બધી આશાઓ મારી પાસે રાખે છે અને હું સાવ! ભણવામાં કેટલા પ્રયત્નો કરું છું, પણ ઓછા માર્કસ આવતા હોય તો હું શું કરું? લલિત મારાથી ભણવામાં હોશિયાર છે અને કિશન મારાથી રમતગમતમાં આગળ છે. મારું ફક્ત નામ જ સમર્થ છે બાકી હું દરેક રીતે અસમર્થ છું. હું શું કરું?
વઢ ખાવાના ડરથી કોલેજમાંથી આવીને તરત બહાર ભાગી જતો. તે મિત્રો સાથે પણ રમવા ન જતો. તેના મિત્રો પણ ઓછા થવા લાગ્યા.
એક દિવસ રાત્રે સાત વાગે અનિકેત સમર્થની રાહ જોઈ રહ્યો હતો ત્યારે મોબાઈલમાં સમર્થનો ઓડિયો આવ્યો.
‘પપ્પા, હું તમને કંઈક કહેવા માગું છું, પણ ડર લાગે છે તમે ગુસ્સે તો નહીં થાઓ, તમે તરત વઢવા તો નહીં માંડો. હું ભણવામાં મહેનત તો કરું છું, પણ કદાચ તમારા જેટલો હોશિયાર નથી એટલે વધુ માર્કસ નથી આવતા. મને ફરક નથી પડતો કે કોણ શું કહે છે, પણ તમે શું કહો છો તો ફરક પડે છે. હું રમતગમતમાં પણ હારું છું, પણ જીતવાનો પ્રયત્ન તો ચોક્કસ કરું છું. હું લાયક બનવાના પ્રયત્ન કરું છું, પણ નાલાયક ઠરું છું, એમાં મારો દોષ કેટલો? શું અસફળ છું એટલે સારી રીતે જીવવાનો અધિકાર નથી?”
જેમ જેમ ઓડિયો આગળ વધતો ગયો તેમ તેમ અનિકેત અને નીતાની આંખમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યાં. અનિકેત અને નીતાને પોતાની ભૂલનો અહેસાસ થઈ ગયો હતો. દીકરાનું ભવિષ્ય સુધરે તે માટે તે દીકરાનું વર્તમાન બગાડી રહ્યાં હતાં. બગડેલું વર્તમાન સારું ભવિષ્ય કેવી રીતે લાવી શકશે એ વિચારે અનિકેત બેચેન થઈ ગયો અની દીકરાને શોધવા બહાર નીકળ્યો.
જ્યોતિન્દ્ર દિનેશચંદ્ર મહેતા, પાલઘર
[3/24, 11:53 PM] Pradip: NOG SS 0112
વિષય,,,, લાગણીના સબંધો
વિભાગ -પદ્ય
શીર્ષક – લાગણીઓને લાગ્યો લૂણો
તા – 24/03/2022
મહેણા ટોણા અને મતલબમાં, જયારે લાગણી ઘવાય છે,
કુસુંપ અને કકળાટ નુ ,આગમન બસ ત્યારથી જ થાય છે.
લાગણીઓને લાગ્યો લૂણો ,તેથી લોહીના સબંધો શર્મશાર થાય છે.
લાગી રહ્યા પોતાના જ બધા પારકા, અને દૂરના નજીક જણાય છે.
સ્વાર્થ અતિ વધ્યો હવે સંસાર માં, અને ખલક માં ખેલ ખેલાય છે,
સગપણ માં થાય બહુ ફાટફૂટ ,જ્યાં લાગણીને બદલે છળકપટ થાય છે.
ઉપરછલી લાગણીઓ અંદરથી, સાવ ખોખલી જણાય છે,
અભ્યાસે મળે નહિ કોઈને ‘રાજ ‘જન્મ એનો ઉદર મા જ થાય છે.
આંધળી દોટ ના અતિ આવેગમાં , સંસ્કારો ઓછા થતા જાય છે.
નિજ કુળ કેરા સન્માન માં, ઓટ અને ખોટ, રોજ વર્તાય છે.
દેખાદેખી વાળે છે દાટ, સ્ટેટ્સની હરીફાઈ વધતી જણાય છે,
આધુનિકતા તણા અતિરેક માં, માવતર વૃદ્ધાશ્રમમાં જણાય છે.
રાજેશભાઇ વ્યાસ, ” રાજ ”
ધ્રુવનગર, મોરબી
[3/24, 11:53 PM] Pradip: NOG ss no.0007
પ્રકાર : ગદ્ય
વિષય : સંબંધો/લાગણીઓ/મહેણાં ટોણાં
શીર્ષક : પરમ સંતોષ
વિદિશા…
એક વહુની વાત હું તમને કરીશ.લગ્ન કરીને સાસરે આવી. સહકુટુંબમાં રહેવાની આદત નહોતી.પરંતુ સાસરીમાં સહકુટુંબ. મિત્રો સહકુટુંબના જેમ ફાયદાઓ હોય છે એમ જ ગેરફાયદાઓ પણ હોય છે.મારા આ વિધાન સાથે કદાચ ઘણાં વડીલો સહમત નહીં થાય.પરંતુ હું સ્વાનુભવે આ વાત નક્કરપણે માનું છું.પિયરમાં તો જે કામ હાથમાં આવે તે કરી લેવાનું.કામ માટે કોઈની રાહ નહીં જોવાની.એવી નાનપણથી જ ટેવ પડેલી.જ્યાં સુધી ઘરનાં કામ પૂરાં ન થાય ત્યાં સુધી પગ વાળીને બેસવાનું નહીં.સાસરે આવીને પણ એજ આદત રહી.પરિણામે ઘરની મોટી વહુને મઝા પડી ગઈ.કારણ અહીં સાસરીમાં તો ઘરનાં કામના ભાગ પાડેલાં હતાં.એટલે માત્ર પોતાનાં ભાગનું જ કામ કરવું અને બાકીના કામો વિદિશા પોતાની ટેવ પ્રમાણે કરી લેતી.કામ તો કરી લેતી પાછું જેઠણીઓના કટુ વચનો જેમ કે ” અમે થોડું કહ્યું હતું કરવા,કરે છે તો કંઈ ઉપકાર થોડી કરે છે?” વગેરે વગેરે. વિદિશાના સાસુની મોટી ઉંમરને ધ્યાનમાં રાખીને વિદિશા બને એટલું એમનું સન્માન જાળવવાનો પ્રયત્ન કરતી.જનરેશન ગૅપને લીધે પણ ઘણીવાર સાસુમા દલીલ કરતાં તો એમને ખૂબ જ પ્રેમથી સમજાવતી.પણ ક્યારેય અપશબ્દો ન બોલે કે ક્યારેય એમનું અપમાન ન કરતી. વિદિશા અને સાસુમા વચ્ચેના આવા સુમેળભર્યા સંબંધને લીધે વિદિશા હંમેશા જેઠાણીઓની ઈર્ષ્યાનું કારણ બનતી અને “નાટક કરે છે સારાં બનવાનું. સાસુમા ખોટાં હોય તોયે એમની હા માં હા કરીને સાસુમાને મસ્કા મારે છે.અમને આવા નાટકો ન આવડે.જે હોય તે મોઢે કહી દઈએ.” બધાનાં ઘરમાં સાસુ મહેણાં મારે પણ અહીં તો ગંગા ઊલટી વહે.જેઠાણી સાસુમાને અને દેરાણીને મહેણાં મારે. પરંતુ ગમે તે થાય વિદિશા અને એની સાસુમા વચ્ચેના પ્રેમમાં કે સંબંધમાં ક્યારેય ઓટ ન આવી.આમને આમ વિદિશાના લગ્નને પચ્ચીસ વર્ષ પૂરાં થયાં. સાસુમાએ પચ્ચીસ વર્ષોથી વિદિશાને એકસરખી ઘરની તમામ ફરજો બજાવતાં જોઈ હતી, ઘરનાં દરેક મોટાંઓને માન આપતાં,નાનાઓને પ્રેમ અને હૂંફ આપતાં,ઘરની દરેક સારી ખરાબ પરિસ્થિતિમાં અડગ ઊભી રહેતાં જોઈ હતી. એનાં જ પરિણામ સ્વરૂપ એક દિવસ સાસુમાએ વિદિશાને પાસે બોલાવી એનાં માથે હાથ મૂક્યો અને બોલ્યાં, “બેટા વિદિશા મને તારાં માટે પહેલાં પણ કોઈ ફરીયાદ નહોતી અને આજે પણ કોઈ ફરીયાદ નથી.મને તારાથી ખૂબ સંતોષ છે કે મને તારાં જેવી વહુની સાસુ બનવાનું સૌભાગ્ય મળ્યું.” બરાબર આઠ મહિના પછી ટૂંકી બિમારીમાં વિદિશાના સાસુમા ગુજરી ગયા. મહિના પછી સાસુમાનું વીલ ખોલવામાં આવ્યું.એમાં સાસુમાના ચાર દીકરા દીકરીના ભાગ સાથે પાંચમો ભાગ વિદિશાનો પણ હતો.નીચે એટલું જ લખ્યું હતું કે,”વિદિશા મારી વહુ નહીં પણ દીકરી જ બનીને રહી હતી.એટલે પાંચમો ભાગ ખાસ એને આપવો.” ભાગમાં શું આવ્યું એ વિદિશાને મન મહત્વનું નહોતું. પરંતુ ક્યારેય કોઈ સાસુએ કોઈ વહુનો જૂદો ભાગ પાડ્યો હોય એવું જૂજ જ બને.પરંતુ વિદિશાના સાસુએ એમ કરીને વિદિશાની સારપ પર મહોર લગાવી અને સાસુ વહુના સંબંધને એક આગવું સ્થાન આપતાં ગયાં. સાસુમાના આ એક વાક્યે વિદિશાને એનાં સમાજમાં દરેક જણે વગર કંઈ કીધે એક મોભ્ભી તરીકે સ્થાપિત કરી દીધી.
સત્યઘટના
લેખિકા : આરતી અઢીયા મરચંટ
મુંબઈ : કાંદિવલી