[14 મે વિશ્વ માતૃ દિવસ…ત્રીજો દિવસ 12/5/2023 માતૃ વંદના સપ્તાહ ઉજવણી ના ભાગ રૂપે આજે 50 સર્જકો ની ગદ્ય.પદ્ય રચનાઓ બદલ સાહિત્ય સંગીત નું વિશ્વ ગ્રુપ તેમજ ન્યૂઝ ઓફ ગાંધીનગર દૈનિક આયોજિત સાહિત્ય સરિતા ગ્રુપ તરફથી સૌ સર્જકો ને ખૂબ ખૂબ અભિનંદન….તંત્રી : પ્રદીપ રાવલ
GN_201-12-5-23 Colour
12052023 List for 10 Gdhay Rachana
12052023 List for 40 Padhay Rachana 12052023 List for 10 Gdhay Rachana
(ઉપર મુજબ 10 ગદ્ય અને 40 પદ્ય સાહિત્યિક સર્જકો ની રચનાઓ ફોટા.નામ સાથે આપેલ ડાઉનલોડ કરીને pdf મા ઓપન કરી ને જોઈ શકશો…
*””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””
11/05/2023 – List for 10 Gdhay Rachana
1) પારુલ શાહ (ગીર સોમનાથ)
મા
મા,બા, મમ્મી આ એક સંબંધ એવો છે, જ્યાં બિન્દાસ ‘તુંકાર’ થઈ શકે. એ આપણાથી વીસ, બાવીસ, પચ્ચીસ વર્ષ મોટી હોય છતાં એને ‘તું’ કહીને બોલાવી શકાય, કારણકે આપણા જન્મ પહેલાં જ એ આપણી ‘બેસ્ટી’ બની ગઈ હોય છે. આપણી રગેરગથી વાકેફ એવી માને બેધડક મનની બધી વાતો કહી શકાય. મૂડ ખરાબ હોય ત્યારે એનાથી ઝગડો પણ કરી શકાય અને મનગમતું કંઈ થાય ત્યારે એનાં પર વ્હાલ પણ વરસાવી શકાય.
પપ્પાનાં ગુસ્સાથી કાયમ બચાવનારી એ મા..! અમુક વખતે આપણે એનાં કારણે જ અડફેટે ચડ્યા હોઈએ હં !
ધારો કે, એ આપણને કહે, “તું યોગ શીખવા જા.” એને ખબર જ હોય કે આપણે નથી માનવાનાં છતાં કહે. એક બે દિવસ રાહ જુએ. આપણે ન માન્યા. અચાનક ત્રીજા, ચોથા દિવસે એ જ વાત પપ્પાના મોઢે હુકમ રૂપે આવે અને આપણે ધરાર માનવી જ પડે. કારણકે, એમની સામે આપણું કંઈ ન ચાલે.
હકીકતે તો આપણી ‘બેસ્ટી’ જ છાનીમાની પપ્પાનાં કાનમાં ફૂંક મારી આવી હોય અને પાછી શાણી બનીને આપણા પક્ષે આવીને એવી ઊભી રહી જાય.. કે આપણને કાયમ એ વહાલી અને પપ્પા દવલા લાગે. ટૂંકમાં સામ, દામ, દંડ, ભેદ કોઈ પણ રીતે એ પોતાની વાત મનાવ્યે છૂટકો કરે.
હા, એક વાત પાક્કી, જેમાં આપણું હિત હશે એમાં જ એની જીદ હશે. એનું ફકત એક જ સપનું હોય, કે, દુનિયાભરનાં બધાં જ સુખ એનાં બાળકને મળે. બદલામાં એ શું માંગે ? ફકત થોડો સમય. જેમાં એનું બાળક એની સાથે પોતાના મનની બધી વાતો કરે અને એનાં મનની બધી વાતો સાંભળે. ખરું ને ?
મા વિશે એક રચના..
એક સગપણ એવું, જેમાં સઘળાં સુખ સમાતાં,
કહો મમ્મી, મમ્મા, મા કે પછી બોલાવો માતા.
મમતાભર્યો હાથ ફરે ત્યાં, દર્દો વિસરાઈ જાતાં,
એનાં ખોળે માથું જ મૂકતાં, દુઃખ પલાયન થાતાં.
અમી ભરી એની નજરોથી, સુખ ઉરે છલકાતાં.
દિલથી સ્મિત કરે ત્યારે તો, તારાઓ ઝંખવાતાં.
મીઠાં એનાં વેણ સુણીને, ફૂલો ખીલી-ખીલી જાતાં,
કદી રિસાઈ જય તો લાગે, રૂઠ્યાં જાણે વિધાતા.
આંખે ન આવે અશ્રુ, બાળને કારણ હે જગત્રાતા !
રહે સ્વસ્થ, ચિરાયુ હે ઈશ ! સૌની જીવનદાતા.
ભલે જન્મદાત્રી હોય કે ના હોય પણ બહેન, જીવનદાત્રી, ગુરુ કે સખી રૂપે ઘણી સ્ત્રીઓએ મારાં ચારિત્ર્ય ઘડતરમાં અગત્યનો ભાગ ભજવ્યો હશે.. મારી દરેક પરોક્ષ માતાને માતૃ-દિવસ નિમિત્તે કોટી કોટી વંદન.
જય શ્રીકૃષ્ણ
પારુલ શાહ (ગીર સોમનાથ)
2) શ્રીદેવી પિનાકીન પંચોલી. (અમદાવાદ)
મા
મા તે મૂંગા આર્શીવાદ,
મા તે વહાલ તણો વરસાદ
મા તે અમૃત ઘોળ્યો દરિયો,
મા તે દેવ ફરી અવતરિયો
મા તે જતન કરનારુ જડતર,
મા તે વગર મૂડીનું વળતર
મા તે વહાલ ભરેલો વીરડો,
મા તે મંદિર કેરો દીવડો.
જગતમાં આવવાનું બારણું એટલે મા, વગર ભાડે નવ મહિના પેટમાં રાખે, સંપૂર્ણ સંતાનો માટે જીવતી એટલે ‘મા’. મા એટલે દરેક સંતાનની હાલતીચાલતી દેવી.
નવ મહિના’ મા ‘નાં ઉદરમાં રહી મા અને બાળક બંને એકબીજાના એક એક સ્પંદન અનુભવે. સંતાનની પ્રગતિ માટે આખું જીવન સમર્પિત કરે છે.
આપણુ પાલનપોષણ કરવાની સાથે જ જીવનમાં માર્ગદર્શક અને શિક્ષકની ભૂમિકા નિભાવે છે. આપણે આપણા જીવનમાં જે પણ પ્રારંભિક જ્ઞાન કે શિક્ષણ મેળવીએ છીએ તે આપણને મા દ્વારા જ આપવામાં આવે છે. એ જ કારણ છે કે, મા પ્રથમ શિક્ષક તરીકે પણ ઓળખાય છે.આપણા આદર્શ જીવનના નિર્માણમાં આપણને આપણી માએ આપેલી શિક્ષા ખૂબ મહત્ત્વ ધરાવે છે કેમ કે, નાનપણથી જ મા પોતાના બાળકને સારા કાર્યો, સદાચાર અને હંમેશાં સત્યના માર્ગે ચાલવા જેવી મહત્ત્વપૂર્ણ શિક્ષા આપે છે. જ્યારે પણ આપણે જીવનમાં રસ્તો ભટકી જઈએ છીએ તો આપણી મા હંમેશાં આપણે સદમાર્ગે લાવવાનો પ્રયાસ કરે છે.
ઋગવેદનો એક શ્લોક છે તેમાં લખ્યું છે કે તને દસ પુત્ર થાય અને અગિયારમો પુત્ર તારો પતિ છે. ખરેખર આ સાચું જ છે કારણ સ્ત્રી દરેક રૂપમાં માતા જ છે.
વેદોમાં સ્ત્રીને આઠ પ્રકારની માતા કહી છે. ધારણ કરનારી ,જન્મ આપનારી, પોષણ કરનારી, ઉછેરનારી માતા જ કહેવાય.
હર શ્વાસમાં વિશ્વાસ વધારે, શબ્દ ઓછા અને સ્નેહ વધારે, પુરાવા ઓછા ને પ્રેમ વધારે, માતાનું મૌન એટલે આશિષની હેલી.
મા અભણ હોય કે ભણેલી સ્નેહનો દરિયો કહેવાય જ્યાં કાયમ ભરતી જ આવે.
સતત સંતાનની દીર્ઘાયુ માટે પ્રાર્થના કરતી, માની કિંમત શબ્દોમાં ન જ વર્ણવી શકાય. એનાં દૂધનું ઋણ કદી નહીં ચૂકવાય, તે ચોક્કસ છે. માતા એટલે સંતાનને સુધારવા માટે અલગ અલગ રૂપ ધરે, ક્યારેક રણચંડી, દુર્ગા કે કાળી પણ થાય, છતાં ‘મા’ મમતાની મૂરત છે. એ છે ત્યાં સુધી સેવા કરજો પછી જ્યારે એ જગતમાંથી વિદાય લઈ લેશે એની ગેરહાજરી સતત સાલશે. જીવતે જીવ આપેલા આશીર્વાદ આખી જિંદગી સંતાનની પ્રગતિ કરે છે.
આમ માતૃત્વ એક ચમત્કાર છે, માતૃત્વ વગરની સ્ત્રી અધુરી જ કહેવાય. છેલ્લે એટલું જ કહી વિરમું છું કે,
મરણ પામવાના હજારો રસ્તા છે, પરંતુ જન્મ લેવાનો,
ફક્ત એક જ રસ્તો છે, એ છે” મા’.
દરેક વ્યક્તિ ‘ મા’ની અનંત જન્મોની કૃતજ્ઞ છે.
શ્રીદેવી પિનાકીન પંચોલી. (અમદાવાદ)
3) શૈલેષ ભોઈ*શાલુ*(લુણાવાડા)
માવતર
માવતર શબ્દમાંજ આખી દુનિયાનો સમાવેશ થઈ જાય છે. માવતરની સેવા એ જિંદગીનું સૌથી સુંદર અને સૌથી શ્રેષ્ઠ કર્મ છે. માવતરની સેવા કરનારને ક્યારેય અન્ય ભગવાન સામે હાથ જોડવાની કે શીશ નમાવવાની જરૂર રહેતી નથી. આખી દુનિયામાં માવતર એક માત્ર એવું પાત્ર છે, જે આપણને ગમે ત્યારે, ગમે તેવી પરિસ્થિતિમાં સ્વીકારી લેશે. તમારા સૌથી મુશ્કેલ સમયમાં પણ તમારી પડખે ઉભા રહેશે.
પૃથ્વી પર જન્મ લીધો એ પહેલાંજ આપણે સૌથી મોટું કરજ લઈને જન્મ્યા છીએ. માબાપે આપેલ જન્મ અને ત્યાર બાદ કરેલ પરવરિશ સહિતની તમામ જવાબદારી માવતરે લીધી છે. છતાં આખરે આપણે એમને શું આપ્યું, વૃદ્ધાશ્રમ!, ખાલી ઓરડો, તિરસ્કાર, આંસુ!? જ્યારે રડતાં રડતાં જન્મ્યા ત્યારે સૌથી પહેલું હાસ્ય માવતર પાસેથી મળ્યું. ને આપણે! એમના જીવનના અંતિમ સમયે પણ એમની આંખોમાં આંસુ જ આપ્યા. કારણ એટલું જ કે, આપણાં આંસુ સૌથી પહેલાં એમણે લૂછ્યા હતાં?
જ્યારે ઢીંચણે છોલાઈ જતા, ત્યારે આંગળી પકડી ચાલતાં શીખવ્યું. અને એમને જ સહારો આપવાની ઉંમરે વૃદ્ધાશ્રમનો રસ્તો બતાવ્યો!? જ્યારે મોંમાં દાંત નહોતા ત્યારે માવતરે પહેલાં ચાવીને ખવરાવ્યું ને હવે એમને જ સમય પર જમવાનું નસીબ નથી. કારણ એ જ કે આપણે બોલી નહોતા શકતા તો પણ સમયસર ખવરાવ્યું?
પરસેવાનું પાણી સીંચીને આપણા જીવનનો બાગ સજાવ્યો, અવનવા રંગીન ફૂલો ખીલવ્યાં. આજે એમનાં જ બનાવેલા બાગમાંથી એ માળી જ હડધૂત? જ્યારે જ્યારે શ્વાસ લીધો ત્યારે સ્વયં મુરઝાઈને પણ મીઠી સુગંધ આપી. આજે એ જ ફૂલની એક એક પાંખડી ખરી રહી છે ત્યારે આપણે સ્નેહનું એક ટીપું પણ છાંટી નથી સકતા?
સાચું કહું તો આપણા જીવન ઉપર આપણા કરતા માવતરનો હક વધારે છે, કારણકે પોતાની જાતને નીચોવીને આપણને સજાવ્યા છે. જીવનના ઉચ્ચ શિખરો પર પહોંચવા માટે એક પાયાની શરૂઆત કરી અને આજે એ મહેલની નીચે એ પાયાને જ કચડી રહ્યા છીએ કે જેની પર આપણા મહેલનો સંપૂર્ણ આધાર રહેલો છે? પણ જો એ પાયો હલી જશે તો એ મજબૂત ઇમારત પળવારમાં ધસી પડશે.
સર્વે માવતર વતી એક અરજ અને પ્રાર્થના કે, આપણા મહેલના મજબૂત પાયાને, આપણા બાગના માળીને, આપણા જીવન રૂપી ફૂલની સુગંધને સાચવી રાખવી એ આપણી ફરજ છે.
કોઈએ કહ્યું છે ને કે,
માવતરનું ઘડપણ જ્યારે બાળપણ બની જાય, ત્યારે સંતાનોએ બાળપણ મૂકી માવતર બનવાનું હોય છે.
એટલે જ કહેવું ગમશે કે,
ફેલાવી સુગંધ, સિંચ્યું પરસેવાનું પાણી,
મુજ જીવન કેરા બાગના, એ રાજાને રાણી.
શૈલેષ ભોઈ*શાલુ*(લુણાવાડા)
4) રીટા ત્રિવેદી(સૂરત)
હાશ! વેકેશન પડી ગયું,
બસ મનમાં એક જ વિચાર પિયર જવાનો.
ઘરના સઘળા કામ પતાવી લીધા,
ચાર પાંચ દિવસ અગાઉ બધી તૈયારી કરી લીધી.
શાકભાજીનો, કરિયાણાનો સ્ટોક કરી લીધો,
નાસ્તાના ડબ્બા બનાવીને તૈયાર કરી લીધા.
પિયર જવાના હરખમાં એકસામટા કામનો થાક ક્યાં દેખાય છે?
બસ રહ્યું હવે છેલ્લું કામ થેલો ભરવાનું.
ઘડીબંધ ઈસ્ત્રી કરેલાં કપડાં થેલામાં ગોઠવી દીધા
અને બસ ચાલી નીકળી પિયર.
જાણે કે મળ્યું ખુલ્લું આકાશ.
કોઈ સમયની પાબંધી નહીં ને કોઈ રોકટોક નહીં,
બસ અનહદ આનંદને અઢળક વાતો.
ચાર-પાંચ દિવસ ક્યાં જતા રહ્યા કંઈ ખબર જ ન પડી.
વખત આવ્યો ફરી સાસરે જવાનો,
અને ફરી પાછો થેલો ઠાંસીને ભર્યો છતાં કંઈ સમાતું ન હતું.
અને મમ્મીનો બસ એક જ સવાલ,
એટલું તે શું વધી ગયુ કે સમાતું નથી?
ગળે રોકાયેલો ડૂમો શબ્દો દ્વારા બહાર નીકળી જ ગયો.
મમ્મી કપડાં તો એના એ જ છે બસ થોડી લાગણી અને યાદો વધી ગઈ છે!!
સાસુએ કહ્યું કે, પીયરથી તું લાવી છો જ શું?
લાવી છું અનેક યાદોને ભરપૂર લાગણીઓ,
મમ્મીએ કહ્યું કે, સહી લેવાનું પણ બોલવાનું નહીં!
સાસરીયાની વાતો સાસરીએ જ રાખવી,
પિયરની વાતો પિયરમાં જ રાખવી.
મા, હું માનતી નથી તું નથી હવે. હૃદયમાં વસીને નીંદમાંથી જવાબદારીનું એલાર્મ મુકી જગાડે છે. તારા ગયા પછી તારા સંસ્મરણોના સથવારે જીવવાની આદત પાડી છે. જીવી લઈશ પૂરી જિંદગી તું નહીં પણ તારી યાદો તો છે ને!!
મા એક પિયર તો છે જ્યાં અગણિત વખત આમંત્રણ વિના આવી શકાય, ડોર બેલ વગાડ્યા વગર ધડાધડ દરવાજો ખખડાવીને જઈ શકાય.જ્યાં બાળપણ વિતાવી ધમાલમસ્તી અને પરીઓની વાર્તા રહી ગઈ છે.
જ્યાં ડાઇનિંગ ટેબલ પર હંમેશાં એક ખુરશી ખાલી જ રહેતી જ્યાં હું મન ફાવે ત્યારે આવી જતી ને જાણે ,
ક્યારે આવવાની,ક્યારે જવાની,કેટલું રોકાશેના સવાલ જવાબ આપવાના હોતા નથી,પણ જતી વખતે અચૂક મા તું પૂછતી ફરી ક્યારે આવશે અને સાથે ઢગલાબંધ સલાહ સૂચનો છોકરીઓનું ધ્યાન રાખજે, અમને પહોંચીને તરત ફોન કરજે, દિવસમાં એક વખત ફોન કરજે!
મા તું એક છે .તારી યાદો અનેક છે..
રીટા ત્રિવેદી(સૂરત)
5) નલિની રાવલ (વડોદરા)
બા…
નાનપણમાં જ્યારે રમતા રમતા ઠોકર ખાઈને પડી જતી ત્યારે,” જો જો કીડી મરી ગઈ, ધત…! મારી દીકીને વગાડ્યું…” કહી રડતાં રડતાં હસાવતી… ને ચૂપચાપ પાણીનાં બે ત્રણ ટીપાં જમીન પર છાંટીને કહેતી ,” જો જો ધરતી મા પણ રડે છે, કહી દે હવે નહીં રડાવું..” ત્યારથી લઈને જીવી ત્યાં સુધી કોઈ પણ તકલીફમાં આંસુ આવી જાય તો કહેતી,,” ચિંતા ન કર,બધા સારાવાના થશે,હું બાધા રાખું છું ને…”
એ બાધા આખડી રાખતી બા હવે નથી. હવે કોઈ બાધા આખડી રાખતું નથી, પણ એ મમતાભર્યા શબ્દો આજે પણ કાનમાં ગુંજે છે. તે ખૂબ સરસ ગાતી…તેના ભજન ,ગીત આજે પણ યાદ છે …. બાને ગમતી એક કવિતા, કદાચ તે જ્યારે ભણતી ત્યારે તેના ભણવામાં આ કવિતા આવતી…તે શબ્દો આજે સમજાય છે.
” અરર બાલુડા બાપલા અહો
જનની આ હવે સ્વર્ગમાં જતી.
સમજશો નહી શું થઈ ગયું
રમકડું કયું હાથથી ગયું.
દિવસ બે સહુ લાડ પૂરશે
દિવસ બે દયા સર્વ રાખશે
પણ ન છાતીએ કોઈની તમે
રઝળતા હવે એકલા રહો.. ”
તવ પિતા સદા વહાલ રાખશે
પણ ન માતની ખોટ ભાંગશે.
તમ કદી પૂછો મા ગઈ કહાં
દિવસ બે જરા ગામકો ગઈ.
અરર એ તમે કેમ માનશો
રડી રડી મુખો ના સુકાવજો ….
અરર બાલુડા……”
આજે પણ દર્દમાં ડૂબેલા સ્વરે ગવાતું આ ગીત કાનમાં ગુંજે છે.
બા,અમે ખુશ છીએ. તું જ્યાં હોય ત્યાં જીવનની બધી ખુશીઓ પામે તેવી પ્રાર્થના સાથે હંમેશા તને યાદ કરીએ છીએ.અમારા માટે તો હર દિન Mother’s Day જ છે હો….!
નલિની રાવલ (વડોદરા)
6) દીનાઝ પટેલ (નવસારી)
મા”
જગતના સૌ સ્નેહી સંબંધોમાં માતાનું સ્થાન સર્વોચ્ચ અને અનન્ય છે. માનો ખોળો એટલે સ્વર્ગ, નિસ્વાર્થ પ્રેમની અમૃતધારા. માની સગાઈ એટલે લોહીની સગાઈ. માનો પ્રેમ ગંગા જેવો નિર્મળ, યમુના જેવો વિશાળ અને સરસ્વતી જેવો જ્ઞાનપૂર્ણ છે. માતૃપ્રેમ ગંગા, યમુના અને સરસ્વતીનો ત્રિવેણી સંગમ. માના પ્રેમમાં વિષ્ણુનો વાસ, બ્રહ્માનો નિવાસ અને દેવાધિદેવ શંકરની સુવાસ છે. માતૃપ્રેમ ત્રિદેવની મૂર્તિ.
માતાના પ્રેમથી હરખાતું હૈયું નિહાળી સંતાન ધન્ય બની જાય. આકાશમાં સૂર્ય ઊગવાનું ભૂલી જાય, હિમાલય ડગી જાય, નક્ષત્રો પોતાના સ્થાનેથી ચલિત થઈ જાય, પરંતુ માના પ્રેમમાં કદી ઓટ આવતી નથી. કવિ બોટાદકરના શબ્દોમાં કહું તો,
“ગંગાના નીર તો વધે -ઘટે રે લોલ,
સરખો એ પ્રેમનો પ્રવાહ રે,
જનનીની જોડ સખી નહીં જડે રે લોલ”
માતાનું હૈયું તો હેમંતની હેલ. માતાનો પ્રેમ નથી ઉષ્ણ કે નથી શિત. ભૂગોળની પરિભાષામાં કહું તો માતાનો પ્રેમ સમશીતોષ્ણ છે.
મહારાજા ‘છત્રપતિ શિવાજી’ને ઉછેરવા માતા જીજાબાઈએ જંગલમાં ભટકવું પડ્યું. પોતાના બાળકને મુઘલોના પંજામાંથી છોડાવવા તેમણે મહેલના સુખ સાહ્યબીનો ત્યાગ કરી પહાડોમાં રહી શિવાજીને બહાદુરીપૂર્વક લડતા શીખવાડ્યું. “જે કર ઝૂલાવે પારણું તે જગત પર શાસન કરે.” આમ માતા જીજાબાઈએ શિવાજીનું પારણું ઝુલાવી તેમનામાં ઉત્તમ સંસ્કારોનું સિંચન કર્યું. એ સંસ્કાર થકી શિવાજી સફળ રાજ્યકર્તા પૂરવાર થયા. એ રીતે વનરાજને ગુણસુંદરીએ, સિદ્ધરાજને મીનળદેવીએ અને ગાંધીજીને પૂતળીબાઈએ જે સંસ્કાર ધન આપ્યું હતું તે ક્યાં અજાણ્યું છે!
‘વોલ્ટર’ બાળપણથી જ ભયંકર રોગ લકવાથી પીડિત હતો. ડૉક્ટરોએ તેની ચાલવાની આશા છોડી દીધી હતી. તેની માતાએ આપેલી હિંમત અને પ્રોત્સાહનથી વિકલાંગ વોલ્ટર ઊંચી કૂદની હરિફાઈમાં ‘વિશ્વવિજેતા’ બની શક્યો.
શિક્ષકો બાળકોને પુસ્તકિયું જ્ઞાન આપશે, જ્યારે જીવન જીવવાની સાચી કેળવણી બાળકોને માતા દ્વારા મળે છે માટે નેપોલિયને કહ્યું છે કે, “એક માતા સો શિક્ષકની ગરજ સારે છે.”
જે બાળક માતૃપ્રેમથી વંચિત રહી જાય છે,તેના જીવનમાં કદી ન પૂરી શકાય એવી ખોટ રહી જાય છે. કવિ પ્રેમાનંદે સાચું જ કહ્યું છે,
” ગોળ વિના મોળો કંસાર,
માત વિના સૂનો સંસાર.”
મા પશુની હોય કે પછી પક્ષીની, એનામાં પોતાનાં બચ્ચાં માટે અપાર સ્નેહની સરવાણી ફૂટી નીકળે.
“માના ચરણ તળે સ્વર્ગ છે.” એવું ‘કુરાન’નું વાક્ય પણ માતાની જ ગાથા ગાય છે.
માતા હતાશાની આશા છે, ભાંગ્યાની ભેરુ છે, નાસીપાસની પ્રેરણા છે. તેથી જ તો કવિ બહેરામજી મલબારીએ કહ્યું છે કે,
“અર્પી દઉં સો જન્મ એવડું મા તુજ લહેણું.
અંતે કવિશ્રી કરસનદાસ માણેકની ‘જ્યોતિધામ’ કાવ્યની પંક્તિથી લખાણ પૂર્ણ કરીશ…
” મોડી મોડી ખબર પડી, બા તું જ છો જ્યોતિધામ!”
દીનાઝ પટેલ (નવસારી)
7) ઇબ્રાહીમ ત્રવાડી (દુબઇ)
મારી મા..
મા ને ગુજરી ગયા ને દસ વરસ થયાં .
મા, ૭૦ વરસની ઉંમર સુધી તો
રસોડામાં બેસીને રસોઈ બનાવતા , સવારમાં વહેલાં ઊઠીને અમારાં માટે ભાખરી બનાવતાં . તેઓ ચા કડક મીઠી પીતાં. તેઓને પેટનું અલ્સર થયા પછી મોટે ભાગે ચોખ્ખાં ઘીમાં પકાવેલ મોળું દૂધીનું કે તુરિયાનું શાક જ વધારે ખાતાં . રાજકોટ જિલ્લાના જસદણ ગામની બાજુમાં આવેલ કોટડા પીઠા ગામે તેઓ જન્મેલાં અને મોટા થયેલાં . અક્ષર જ્ઞાન નહોતું લીધું પણ ડોશી વૈદું અને અમુક ડહાપણ અને સંસ્કારો એમને વારસામાં મળેલ હતાં એટલે
અમને છોકરાંઓને તાવશરદીમાં
મામેજવો,કડુ કરિયાતું અને સુદર્શનચૂર્ણનાં ઉકાળા
પિવડાવતાં, શરદીની તકલીફમાં સૂંઠની પોટલી પાણી પીવાની માટલીમાં નાખીને, સૂંઠની અસરવાળું પાણી અમને પિવડાવતાં .અભણ
હોવા છતાં, તેઓ પાસે ગુજરાતી રૂઢિ પ્રયોગો અને કહેવતોનો ખજાનો હતો. ૬૦ વરસ પહેલાં
અમારાં ઘરે, અઠવાડિયે બે ત્રણ વાર મહેમાન જમવા આવી જાય, ઓચિંતા આવે અને કંઈક મીઠાશ પીરસવી પડે એટલે મારી મા, ઘી-સાકર નાખીને કેળાં પાક બનાવીનાંખે
અથવા લાપશી/સૂજીનો હલવો બનાવી નાખે. અમારું વસ્તારી ઘર હતું એટલે રસોડું નાનું પડતું, પરંતુ બે
દરવાજાઓવાળું રસોડું અજવાળિયું અને હવાબારીઓ ,જાળીઓ
સાથેનું હતું. આ નાનાં રસોડામાં,એક
સ્લાઈડિંગ દરવાજાઓવાળો મોટો કબાટ ભીંતની અંદર જડેલો હતો અને બીજો ખાનાંવાળો
કબાટ બહાર હતો, એ સિવાય રસોડાની ચારેય તરફ અભરાઈ હતી. સલામ મારીમા(વાલેદા) પર.
ઇબ્રાહીમ ત્રવાડી (દુબઇ)
8) પિન્કી પરીખ(અમદાવાદ)
મા – મમતાનું વહેતું ઝરણું
આપણી ખુશીમાં જેની ખુશી એટલે મા
આપણા દુઃખમાં જે દુઃખી એટલે મા .
મા એટલે મમતાનું વહેતું એવું ઝરણું જે ક્યારેય થોડો આરામ લેવા પણ ઊભું નથી રહેતું. જે પોતાની જિંદગીની જરા પણ ચિંતા કર્યા વગર આપણને જીવન આપે છે. મા એટલે જ્યારે આપણો જન્મ પણ નથી થયો હોતો ત્યારથી જ જેનો આપણી સાથે લાગણીનો સંબંધ બંધાઈ જાય છે. નવ મહિના આપણને પેટમાં રાખીને બધી જ તકલીફ જો દુનિયામાં કોઈ સહન કરી શકે તો તે ફક્ત એક મા હોય છે. મા સિવાય આ કોઈનું પણ કામ નથી, જે ઘણી બધી વેદના સહન કરીને આપણને જન્મ આપે છે.
મા જેની જવાબદારી આપણે જન્મ્યાં ત્યારથી જ શરૂ થઈને જીવનભર રહેતી હોય છે. નાનાં હોઈએ છીએ ત્યારે આપણને ખાતાં નથી આવડતું ત્યારે એક મા જ હોય છે કે જે આપણને પ્રેમથી ખવડાવી શકે છે. આપણાં બધાં જ નાટકો એક મા જ સહન કરી શકે છે.
ભલે આપણે મોટાં થઈ જઈએ પણ એક માની જવાબદારી કંઈ ઓછી નથી થઈ જતી.પણ જેમ જેમ મોટાં થઈએ છીએ તેમ તેમ માની જવાબદારી વધતી જાય છે.જેને ક્યારેય પણ એમ નથી થતું કે ચલો આજે હું આરામ કરી લઉં, બધી જવાબદારીમાંથી એક દિવસ રજા લઈ લઉં . જ્યારે રવિવારે બધાંને રજા હોય છે પણ માની ડ્યુટી તો ચાલુ જ હોય છે.
ક્યારેક આપણે માની વધારે પડતી લાગણીથી અકળાઈ જતાં હોઈએ છીએ અને તેની જોડે ઝઘડી પણ લઈએ છીએ. તેને જૂનવાણી પણ કહી દઈએ છીએ.આપણે જ્યારે માને આવી રીતે ગમે તેમ બોલીએ છીએ ત્યારે તેનાં દિલ ઉપર શું અસર થતી હોય છે એ વાત આપણને ત્યારે નથી સમજાતી,પણ ત્યારે સમજાય છે જ્યારે આપણે મા બનીએ છીએ.
જ્યારે મા આપણને કોઈ વસ્તુ કરવાની ના પાડે છે ત્યારે આપણે તેને એમ કહી દઈએ છીએ કે તને આ બધી વાતમાં ખબર ના પડે. પણ આપણે ભૂલી જઈએ છીએ કે આ ચિંતામાં તેનો જ પ્રેમ રહેલો છે. તે આગળનું ભવિષ્ય જાણતી હોય છે અને તેથી જ જ્યારે કોઈ વસ્તુ તેને ખોટી લાગતી હોય છે ત્યારે તે ના કરવા માટે આપણને સમજાવતી હોય છે જેથી પાછળથી આપણને પસ્તાવો ના થાય.
તો આવી હોય છે મા, જેની ખુશી ફક્ત અને ફક્ત આપણે હોઈએ છીએ.
પિન્કી પરીખ(અમદાવાદ)
9) જીતેનદ્ર કાન્તિલાલ શાહ (અમદાવાદ)
આજે ‘મધર્સ ડે’
ના દિવસે હું મારી સુભીબા અને સમુબા ની વાત કરવાં માંગું છું. ૧૪ વર્ષ ની ઉંમરે પિતાનું છત્ર ગુમાવ્યાં પછી સુભીબા અને સમુબાએ જે અમ ત્રણ ભાઈ-બહેનોની કાળજી લીધી છે તેટલી કદાચ તેમણે પહેરેલ સોનાનાં દાગીનાની પણ નહીં લીધી હોય.
૩૪ વર્ષ ની વયે વૈધવ્ય ધારણ કરનાર મારી અભણ સુભીબાને ભણતરનું શું મહત્વ છે તે બરોબર ખબર હતી.ત્રણે દીકરા-દીકરી બરોબર ભણે તેનું ખૂબ ધ્યાન રાખતી.ન્યુ ક્લોથ માર્કેટનાં વેપારી પાસેથી પોળનાં અનુભાઈની ઓળખાણથી વર્ષની સ્કૂલની ફી અને નોટબુક અને ચોપડીઓ લઈ આવતી. આંખે ઓછું દેખાતું હોવાં છતાં પોળનાં દરજી પાસેથી બટન ટાંકવાંનું કામ લઈ આવતી અને તે આવકમાંથી અમારી જરુરિયાતો પૂરી કરતી.
પિયર અને સાસરાનું,નણંદ અને ભાભીનું,ભત્રીજાઓ અને ભાણીયાઓનું બેલન્સ એ બખૂબી થી નિભાવતી,જે જોઈને અમે સંબંધનું મહત્વ સમજ્યાં છીએ .જો કોઈને દુનિયાની શ્રેષ્ઠ માથી નવાજવી હોય તો તે અમારાં સમુબા છે.મારાં પપ્પાની મા એટલે કે મારાં દાદી નું મૂળ નામ શણગાર બા.આ નામ તેમનાં સાસુનું હતું તેથી તેમનું નામ સમુબા મોહનદાદાએ પાડ્યું.કોઈ MBA વાળો પ્લાનિંગ તો તેમની પાસેથી શીખે! મહિને ૧૦૦/- રૂપિયા કમાતા રતીલાલ દાદાનું ઘર સમુબા પુરાંતવાળા બજેટથી ચલાવતા.પોળના રબારીને વ્યાજે પૈસા આપી તેના વ્યાજમાંથી ઘરે દૂધ ફ્રી આવતું.
આપણે બ્રશ કરી છેલ્લો કોગળો કરીએ અને ચા આપણાં કપમાં ગળાતી હોય. દીકરા-દીકરી અને વહુઓ દરેકને જે ટાઈમે ઊઠે તે ટાઈમે તેમનાં ટેસ્ટ મુજબની ચા બનાવી આપવાની.તેઓ માનતાં કે સારા દિવસની શરૂઆત માટે સવારે પ્રભુનું નામ દેવું જરૂરી છે તેમ સારી ચા પીવી પણ જરૂરી છે. દરેક વહુને તે ગરમ ગરમ રોટલી કરી જમાડે.તે પરંપરા પેઢી દર પેઢી ચાલુ રહી.
રસોડામાં તેમનું એકચક્રી શાસન.કોઈ વહુઓને પણ એન્ટ્રી નહીં.તેઓ કહેતાં,” મારાં દીકરાંઓને તમારી કરેલ રસોઈ નહીં ભાવે.મારી બહેનને જમવામાં રોજ કઢી જોઈએ, જે અમારાં સમુબા રોજ બનાવી આપે.આજનાં જુવાનિયાઓને તેનો ખ્યાલ નહીં આવે. એક જ તપેલાંમા ઉકાળેલી ચાનો કપ પીતાં પીતાં તમારી પત્ની પાસે તવીમાં શેકેલો બ્રેડ માંગી જોજો, તમને તેનો જવાબ મળી જશે.
આવી મારી બે ય મધરને કોટી કોટી વંદન.
જીતેનદ્ર કાન્તિલાલ શાહ (અમદાવાદ)
10) શ્રદ્ધા ભટ્ટ (રાજકોટ)
ક્ષણમાં સ્થિર રહેતી પીડા
ઘરનું નાનું એવું ફળિયું. નાની એવી યજ્ઞવેદીમાંથી ઊઠતી અગ્નિજ્વાળાઓ અને એની ધ્રુમિલ સુગંધથી પ્રસરેલી પવિત્રતા. ઘરનો
દરેક સભ્ય પ્રફુલ્લિત મને વિધિ માણી રહ્યો હતો. શાસ્ત્રીજી દ્વારા ગવાતા શ્લોકો અને એના શુદ્ધ તરંગીત લય સાથે જાણે આખુંય
ઘર વહી રહ્યું હતું. એક સરસ ધાર્મિક પ્રસંગ આંગણે ઉજવાઈ રહ્યો હતો એની ખુશીમાં ઘરના સૌ સભ્યોનું મન પ્રસન્ન હતું.
શાસ્ત્રીજીની આજ્ઞાથી અમે સહુ ઊભા થયા. અને…
"ભવતિ ભિક્ષાન દેહિ."
ખુલ્લા ડિલે, જનોઈ ધારણ કરી, અંગે ભસ્મ ચોળી, હાથમાં ઝોળી ફેલાવી મારો દીકરો મારી સામે ભિક્ષુક બની ઊભો હતો! હું
ક્ષણભર એને જોઈ જ રહી! શું ભાવ આવવો જોઈએ મનમાં? કશી ખબર જ ન પડી. યજ્ઞોપવિત સંસ્કારની સમગ્ર વિધિ જાણતી
હોવા છતાં હું આ ક્ષણ માટે તૈયાર નહોતી. એ ગુરુકુળ તો શું મારાથી એક તસુભાર જેટલો ય દૂર જવાનો નહોતો, છતાં મન ભરાઈ
આવ્યું. એની ઝોળીમાં ભિક્ષાનો પ્રસાદ આપતી વખતે હાથ ધ્રુજી ઉઠ્યા. સમગ્ર વિધિ યંત્રવત પૂરી કરી પણ આંખ એના પરથી હટતી
જ નહોતી. સાવ સામે, ભેટી શકાય એટલો નજીક હતો એ, છતાંય એનો ચહેરો સ્પષ્ટ દેખાતો જ નહોતો. જાણે નિયતિ કહી રહી
હતી, આ ક્ષણ ફરી આવશે જ્યારે એ પોતાના ભવિષ્ય તરફ ડગ માંડશે. આમ જ એની ઝોળીમાં આશીર્વાદ આપી એને વિદાય
આપવી પડશે. સંતાન વિયોગ – માના અસ્તિત્વને વેરવિખેર કરી નાંખનારા આ અનુભવમાંથી તારે પણ પસાર થવું પડશે.
યજ્ઞોપવિત સંસ્કાર પત્યા પછી વ્યક્તિ 'દ્વિજ' તરીકે ઓળખાય છે. જનોઈ ધારણ કર્યા બાદ વ્યક્તિનો બીજો જન્મ થાય છે. તે દિવસે
મારા દીકરાની સાથે મારો પણ બીજો જન્મ થયો. એક મા તરીકે હું વધુ પરિપક્વ થઈ હતી. મનોમન એના ભવિષ્ય માટે સમય આવ્યે
એને વિદાય આપવા હું સજ્જ થઈ હતી. એ પ્રક્રિયા આજદિન સુધી ચાલે છે. એને જવાનું છે એક દિવસ – આ વાક્ય જ્યારે પણ
યાદ કરું છું, મન ઉદાસ થઈ જાય છે.
હું સજ્જ છું એની વિદાય માટે – આવું ઠાલું આશ્વાસન હું રોજ જાતને આપતી હોઉં છું પણ ગઈકાલે મહાભારતનો એક પ્રસંગ નજર
સામે ભજવાતો જોયો. કૃષ્ણ કાયમ માટે વૃંદાવન છોડીને મથુરા જવા યશોદાની વિદાય લેવા આવે છે. યશોદાએ જ્યારે એના
લાડલાને વિદાય આપી ત્યારે મારી આ સજ્જતા તૂટી ગઈ. તે દિવસે રોકી રાખેલો વિદાયની પીડાનો બંધ તૂટ્યો ને હું રડી પડી. શ્રદ્ધા
તો બહુ કઠણ છે, મજબૂત મનોબળ છે એનું – મારો આ જાતે ઊભો કરેલો ભ્રમ ભાંગી ગયો.
માની વેદના આંસુમાં પરિણમે ને ત્યારે એ વહેતી નથી, સ્થિર થઈ જાય છે. મા એ પીડાનું એક અદ્રશ્ય આવરણ સતત સાથે લઈ ફરે
છે. એને જાણ હોય છે કે એના આંસુ સંતાનના ભવિષ્યને રોકશે, એટલે જ એ એને વહાવતી નથી.
રામાયણ અને મહાભારત બંને મહાગ્રંથોમાં એક માની સૌથી આકરી કસોટી થઈ છે. કૌશલ્યા, સુમિત્રા, કૈકેયી, યશોદા, દેવકી – બધાએ
પુત્ર વિયોગ સહન કર્યો છે. અત્યારે આ લખી રહી છું ત્યારે એ બધાની પીડા જાણે મારી સાથે એકાકાર થઈ ગઈ છે. કૌશલ્યા કહે છે કે
તેર વર્ષ વીત્યા, પણ આ એક વર્ષ નહિ વીતે! ત્યારે એની એ તડપ છેક મારા સુધી પહોંચી મને વિહ્વળ કરી દે છે. કૃષ્ણના રથ પાછળ
જતી યશોદા, એના માર્ગને તાકતી એની એ કોરીધાકોર આંખોની પ્રતીક્ષા મારી આંખનું આંજણ બની ગઈ છે.
યુગ ગમે તે હોય, માની પીડા હંમેશા એકસમાન જ હોવાની
શ્રદ્ધા ભટ્ટ (રાજકોટ)
******************************************
12/05/2023 – List for 40 Padhay Rachana
1) શિલ્પા શેઠ “શિલ્પ” (મુંબઈ)
જીવના ઉદ્ધાર માટે છે જરૂર માની સદા.
સ્નેહ ને સંસ્કાર માટે છે જરૂર માની સદા.
જે સતત સાહસ કરે સંસારના સમરાંગણે,
સ્વપ્ન હો સાકાર માટે છે જરૂર માની સદા.
મન વચન ને કર્મથી દઈ પ્રેરણા એ નિખરે,
વિશ્વના આધાર માટે છે જરૂર માની સદા.
ખુદને ઓગાળીને પ્રસ્થાપિત કરતી એ ફરી,
માનવી આકાર માટે છે જરૂર માની સદા.
આપણા વ્યક્તિત્વ ઘડતરમાં અભિવૃદ્ધિ કરે,
“શિલ્પ”નાં નિખાર માટે છે જરૂર માની સદા.
શિલ્પા શેઠ “શિલ્પ” (મુંબઈ)
2) દીપક ઝાલા “અદ્વૈત” (નૈરોબી)
ના, જરા પણ એવું ના વિચારતી હું ખુશ નથી,
ખુશ રહું છું પણ ખુશીઓ વાંઝણી લાગે છે મા.
હા સમય સાથે બધું થાળે જ પડતું હોય છે,
પણ સમયને મારી સાથે દુશ્મની લાગે છે મા.
એમ વલખાં મારું પાણી બહાર જાણે માછલી,
હું જે રીતે જીવું છું એ વાજબી લાગે છે મા?
છતાં
જોઈ લે મારા વગર તું એકલી લાગે છે મા
દીપક ઝાલા “અદ્વૈત” (નૈરોબી)
3) ગફુલ રબારી “ચાતક”(બારેજા)
જન્મ દેનારી હ્રદયથી કેટલું પીડાય છે ,
રોઈ રોઈ હાય રે ઘરડા ઘરે પસ્તાય છે .
ના મહેલો જોઈએ કે ના બીજું સુખ જોઈએ ,
દિકરાનાં સુખ ખાતર જિંદગી જીવાય છે .
શું કમી એવી રહી ધાવણ મહી એનાં કહે ?
બુંદ પાણી કાજ આજે ઘૂંટડે તરસાય છે .
ભગ્નદિલની આ વ્યથા કોને કહું “ચાતક” કહો ?
ગાયની માફક ખરેખર લાગણી કતરાય છે .
ગફુલ રબારી “ચાતક”(બારેજા)
4) મુક્તિદા કુમાર ‘મનચલી'(મુંબઈ)
હા મા થકી છું હું ! એણે પકડી, હાથ ચલાવી,
આંખ ખોલી,આંખ પરોવી, ઝીલતાં જીવનને,જીરવતાં શીખવ્યું .
મારાં ચડતાં, પડતાં ,આખડતાં વલોવી જાતને મનોમન એણે
કોણીથી,ગુસ્તાથી,ચમાલ ધમાલચપાટ ચીંટી ચોંટીયે ,
આંખ ખોલી,આંખ પરોવી,
ઝીલતાં જીવનને જીરવતાં શીખવ્યું.
‘આલે લે લે મારું બચ્ચું’ પડી ગયું?
‘જો કીડીની મા મરી ગઈ ‘વાત ફેરવી-તોળી શીખવ્યું ,ચઢતાં પડતાં આખડતાં! જીવનનાં સરાણે,
પ્રથમ જન્મથી જીવનાં જોખમે નવ સર્જન રે કીધું .
આંખ ખોલી આંખ પરોવી
ઝીલતાં જીવનને જીરવતાં શીખવ્યું
.
ઝઝૂમી જિંદગી ઝંઝાવાતે વલોવી જાતને મનોમન એણે સૃષ્ટિને સર્જન ધરી દીધું. તારાં ધોલ ધપાટ ને ચીંટીયા મિટીયાથી નો’તી હું બીતી,
હા, હું રોતી’તી , કાને પકડી વાંકી વાળી દાબી પીઠે કોણી,
ધબાક ધમ ધમ ધોકા તારાં
સબાક સોટી ખાતી મસ્તી તોફાન જીવન દરિયે ચપાટ ચીંટીચોંટિયે
આંખો ખોલી આંખ પરોવી
ઝીલાતાં જીવનને જીરવતાં હું શીખી ,
ઝઝૂમી જિંદગી ઝંઝાવાતે સૃષ્ટિને સર્જન ધરી દીધું .
મારી મા!તું પરમકૃપાળુ , તું છે મારી જગદંબા, બહુચરા,મા કાળી સંસ્કારે રંગે રૂપે માવડી મધુરી તું છો મારી.
મુક્તિદા કુમાર ‘મનચલી'(મુંબઈ)
5) પ્રિયંકા કટારીયા,”સરગમ”( સૂરત)
મારી મા ”
વ્યોમ થી પણ વિશાળ તારું મન,
ગાગરમાં સાગર સરખો તારો પ્રેમ,
ગંગાજળથી પણ નિર્મળ તારો પ્રેમ,
ખળ ખળ વહેતા ઝરણાં સરખો,
સતત વહેતો તારો અખૂટ સ્નેહ,
સંસ્કાર અને શિક્ષણ દેનાર ગુરુ તમે,
તમારા વિના જીવનમાં લાગે વડવાગ્નિ,
તમારા વિના જીવન છે મૃગજળ સમાન,
જેને કાજ સદી ત્યાગી,
ક્ષણ જીવવાનું મન થાય,
જેને કાજ પ્રભુ પણ છોડે વૈકુંઠ ધામ,
એ તમે જ તો છો,
“મારી માઁ ”
પ્રિયંકા કટારીયા,”સરગમ”( સૂરત)
6) દેવેન્દ્ર જોશી (વડોદરા)
“મા”
પાવન પ્રીતનું ઝરણું મા છે, પાવન પ્રીતનું ઝરણું.
ખળખળ વ્હેતું એ ઝરણું મા છે,
ખળ ખળ વ્હેતું ઝરણું …પાવન પ્રીતનું ઝરણું
ડૂબું ત્યારે એ જ બચાવે, બની પ્રીતનું તરણું.
અંધારામાં મારગ ચીંધે
આસમાની ચાંદરણું … પાવન પ્રીતનું ઝરણું
અંબા સ્વરૂપા મા છે મારી, દુર્ગા સ્વરૂપા મા છે.
વિદ્યા દાયીની મા છે મારી,
લક્ષ્મી સ્વરૂપા મા છે…પાવન પ્રીતનું ઝરણું
શીશ નમાવું ચરણે એને, આશિષ એ વરસાવે.
કરી ગાલ પર મેશનું ટપકું,
બુરી નજરથી બચાવે…પાવન પ્રીતનું ઝરણું
પંપાળે છે પુચકારે છે, હાલરડું સંભળાવે.
છેડો ઢાંકી પડખે લઈને,
અમૃત પાન કરાવે…પાવન પ્રીતનું ઝરણું
દેવેન્દ્ર જોશી (વડોદરા)
7) તૃપ્તિ કુબાવત “તૃપ્ત” (સુરત)
બાળાપણમાં માઁએ કીધી, એ વાત હવે ક્યાંથી લાવું?
એનાં નૈણે રમતી રમ્ય અમીરાત, હવે ક્યાંથી લાવું?
આંબાનાં ઝાડે સૌ રમતાં, આનંદે પડતાં -આખડતાં,
નાંની નાંની એ યાદોની સોગાત, હવે ક્યાંથી લાવું?
ભાંડરડા ભેગાં તો કાયમ, પ્રેમે હરતાં, ફરતાં ગાતાં,
હાયે એ યાદોની મોંઘી બારાત, હવે ક્યાંથી લાવું…?
થોડામાં ઝાઝું માનીને, સંતોષે જીવતાં જીવતર, પણ,
માઁએ દીધેલી એ મોંઘી ખેરાત, હવે ક્યાંથી લાવું ?
‘તૃપ્ત’ હવે તો હું નોંધારી, જુઓ થૈ ગૈ છું સાવ અનાથ,
આશિષ દેતાં માતપિતાના હાથ, હવે હું ક્યાંથી લાવું ?
તૃપ્તિ કુબાવત “તૃપ્ત” (સુરત)
8) નારદી પારેખ ‘નંદી (મુબઇ)
રાગ સમય મારો સાધજે વ્હાલા..
માડી મારી પડખે તું રહેજે,
ડગલે પગલે મારગ દેજે..
જીવન પથમા થાકું હું જ્યારે,
આવી ઝાલી લેજે હાથ,
બાળુડાને ઓછું ના આવે…
એવો દેજો સરદાર સાથ(૨)
કદી અમથી દૂર ન રે’જે…
ડગલે પગલે મારગ દેજે.
સુરજના તાપો જાતે વેઠીને,
ચાંદની જગમાં રેલાવી(૨)
ધૂપસળી થઈને પ્રસરી ગયા,
જગમાં સુવાસ એવી ફેલાવી.
હરી કેરા ચરણોમાં રહેજે…
ડગલે પગલે મારગ દેજે.
જીવતરને માડી એવું દીપાવ્યું,
જીવનને ધન્ય બનાવ્યું (૨)
હાથ હરિનો ઝાલીને ચાલ્યાં,
મૃત્યુને મંગળ બનાવ્યું.
એવો રૂડો વારસો દેજે…
ડગલે પગલે મારગ દેજે.
નારદી પારેખ ‘નંદી (મુબઇ)
9) ગીતા ભટ્ટ (અમેરિકા)
અમેરિકા સૌ ગયાં કહીને, “ હરશું , ફરશું , પરદેશ!”
ના ગયાં બસ,એક હું ને બા મ્હાલશું અહીં સ્વદેશ !
ક્યારેય ચાન્સ મળ્યો નહોતો , કે રસોડાને આમ પિછાણું;
આજે ચા બનાવું ને વળી પ્રેમે બાને પીવડાવું !
આદું તાજું મધુર; સુગન્ધી છે મસાલાની ડબ્બી !
“ચાર પેઢી વહી ગઈ માડી, ડબ્બી કોઈએ ના બદલી ?
રસોઈઘર ને લીવીંગ રૂમ એ સૌ થયાં રી મૉડલડ;
અરે, ફળિયું પણ બદલાઈ ગયું , ને રસ્તે પડતી સાંકડ !”
“મોકળાશ ને મધુર સુગંધ એ છે આ ઘરની થાપણ
ચા બનાવું હું, તું કે તે રહે મઘમઘાટ , મન ભાવન!
દૂર દેશ કે હો સમીપ પણ સૌ દોડી અહીં આવે
ચાર પેઢીની એ જ ધરોહર ડ્બ્બીની મ્હેંકે માણે!!”
ગીતા ભટ્ટ (અમેરિકા)
10) ઉમેશ જોષી (અમરેલી)
’’મા”..
આ વિશ્વમાં ‘મા’નો પયૉય નથી બીજો,
‘મા’ની કરુણાનો અધ્યાય નથી બીજો.
વાત્સલ્ય સરખું સૌ સંતાનો પ્રત્યે,
કોઈનોયે આવો ન્યાય નથી બીજો.
લાગણી ઘટે નહીં અવિરત નયનોમાંથી,
તોય મા જેવો વૈરાગ્ય નથી બીજો.
સકળ સમાધાન છે ‘મા’ના ચરણોમાં,
પ્રભુ પ્રાપ્તિનો પણ ઉપાય નથી બીજો.
જાત ઘસી સંતાનને ઉજળા કરે,
મા જેવો અપરિગ્રહાય નથી બીજો.
ઉમેશ જોષી (અમરેલી)
11) શૈલી શહ (અમદવાદ)
મહિને રક્ત દેહથી નીતરે, દર્દમાં પેઢુ સુજે,
તોય એ દુઃખને હસતા મુખે સહાય!
મા કંઈ એમ જ ન બનાય!
સૌંદર્ય છીનવાય, શરીર બેઢંગુ થાય,
દેહ કપડે ન સમાય, દર્પણમાં જોતા કંઈ થાય!
મા કંઈ એમ જ ન બનાય!
ઊલટીઓ કરી આંતરડા ખેંચાય,
ભાવતું ભોજન પણ અબખે આવી જાય!
મા કંઈ એમ જ ન બનાય!
નવ માસે ભાર વધે, કેડ ફાટે, પગ થથરી જાય,
પણ માને એ ભાર કદીય બોજ ન સમજાય!
મા કંઈ એમ જ ન બનાય!
અંગ ચીરી અંશનો જનમ થાય, અંગ સીવાય ત્યાં અશ્રુ વહી જાય!
આવું આકરું દર્દ બીજા કોઈથી ન સહી શકાય!
મા કંઈ એમ જ ન બનાય!
શૈલી શહ (અમદવાદ)
12) શૈલા તાજપરા (જૂનાગઢ)
સહી પ્રસવ પીડા, મમ દેહ જગત જોયું,
અનંત ઉપકારે પછી, સેવન રક્ત રેડી થયું!
લાડના કોડ અંતરે સ્ફુરે, જે હું અનંત ભોગવું!.
અંતે તો મમતાનું રુણ, મૌન રહી શરણે થયું!
વ્હાલના તરસ્યા જાણે, પાપા પગલી ભરું,
ફરે હાથ ફરીફરી, મમતાનું કોઈ વટવૃક્ષ થયું !
જીવ દીધો જગતે તો, જીવન! તારી ઉધારી કરું,
સક્ષમ કર્યા દુષ્કાળે, લાગણીમાં એક ટપકું થયું!
તું દરિયો કહેવાય મમતાનો, તારા ચરણે શીશ ધરું,
કર્યું વળતરે એટલું, જ્યારે જેટલું મારાથી થયું!
ન ચુકવાયા ન ચુકવી શકશે, છે દોયલું ખરું,
મા તો મા છે! નામ એટલે જ એનું જગતજનની થયું!
શૈલા તાજપરા (જૂનાગઢ)
13) આશા જયેશ બરૂવાલા (સુરત)
આ તે કેવું માતાનું રુણ…!
પ્રાર્થનાઓ એ કરતી રહી ને,
ચર્ચા માં પિતા રહ્યા !…
મારાં મારાં કરતાં ઉંમર આપી ને,
નામના પિતાની થઈ…
જીંદગી આખી પોતાનામાં ખર્ચી ને,
ગણતરી પિતાના પગારની થઈ…
ઘરનો ખૂણેખૂણો માતાએ શણગાર્યો ને,
સુખ સગવડ પિતાની ગણાય…
કાર્યરત હંમેશા પિતા લાગ્યા ને,
માતાની ચિંતાઓનુ કંઈ જ નહીં…?
આખરે…પિતા એટલે રંગમંચનું શ્રેષ્ઠ પાત્ર ને,
માતા એટલે પળદા પાછળનું
બાળકને સાહસ આપી તૈયાર કરતું પાત્ર…
જલસા કરાવતા પિતા દ્રશ્યમાન થયાં ને,
બાળક માટે અદ્રશ્ય એવી માયા,મમતા,પ્રેમ
લુંટાવતી માતાના ઋણનું શું…?
આશા જયેશ બરૂવાલા (સુરત)
14) જયકિશન દાણી (બોટાદ)
એ મા જ હતી …
રોટલીના બે ભાગ કરતી, ને સંતાનોને આપતી
પોતે ભૂખી રહેતી, ને ખોટા ઓડકાર ખાતી
બાપનું ઘર પતિનું ઘર ને દીકરાનું ઘર ફરતી
છતાં દરેક ઘરને એ પોતાનું ઘર માનતી
છાતી સરસો ચાંપતી, ને ચોધાર આંસુ રડતી
અણધારી આફત વખતે, એ જ ઘરની ઢાલ બનતી
ઈશ્વરને પણ જન્મ લેવા, મા ની જરૂર પડતી,
છતાં તને ખબર ના પડે, એવું રોજ એ સાંભળતી
જન્મ આપી પોતાની કૂખેથી, હસતું મુખ રાખતી
સંતાનના નામની પાછળ, બાપનું નામ લખાવતી
નવ નવ મહિનાની પીડા, હસતાં મુખે સહન કરતી
એક સ્ત્રી નવો જન્મ લઈ, ત્યારે મા બનતી…
જયકિશન દાણી (બોટાદ)
15) અમિત સોલંકી (અમેરિકા)
Mother’s Day…. નિમિત્તે…
વહેલી સવારથી કામકાજની દોડધામમાંથી,
માંડ થોડો સમય ફાળવ્યો…
મમ્મીને આજે વૃદ્ધાશ્રમમાં રાખવાની એપોઇન્ટમેન્ટ સાચવી,
મમ્મીને ત્યાં દાખલ કરી,
અને ફરીથી કામકાજમાં વ્યસ્ત થઈ ગયો..
સાંજે થાકથી લોથપોથ થઈ ઘેર આવ્યો,
અને અચાનક બાકી રહી ગયેલું એક અગત્યનું કામ યાદ આવ્યું….
આજે Mother’s day છે,
અને મમ્મીને Wish કરવાનું ભૂલી ગયો…
તાત્કાલિક વૃદ્ધાશ્રમમાં ફોન કર્યો…
ત્યારે હાંશ થઈ કે વર્ષોથી જાળવેલી પરંપરા,
આજે પણ નિભાવી શક્યો….
અમિત સોલંકી (અમેરિકા)
16) નારણ મકવાણા(અમદાવાદ)
મા..
હતી ત્યારે એ જ હતી.
મારી મા બહુ તેજ હતી.
હું આળોટયો બેફિકર,
ખોળો મખમલ સેજ હતી.
હતી દરિયાદિલ,નેક હતી
જૂઠ્ઠા સાથે સ્હેજ હતી.
ખબર સૌની ખૂબ રાખતી,
સાચે સનસનીખેજ હતી.
ગ્યા જ્યારથી મારા પિતા,
મારે મન તો અવેજ હતી.
નારણ મકવાણા(અમદાવાદ)
17) ધનેશ એમ શાહ (હૈદરાબાદ)
*આપણે…. અને…. માં….*
કેવો નાનો શબ્દ… ‘માં’
બહુ મોટો શબ્દ… ‘માં’
વિશાળ દુનિયામાં નાનકડી એક… માં
આખી દુનિયા જેમાં સમાણી તે… માં
માત્ર એક માત્રા સાથેની… માં
આપણા બધાય માત્રા ની જનેતા એટલે… માં
આપણા સર્વજનો પરના પ્રેમમાં એક… માં
પણ પ્રેમનું સર્વસ્વ સ્વરૂપ એટલે…. માં
અન્ય સાથે આપણો ‘માં’ ના અસ્તિત્વનો પણ, બસ સ્વીકાર…
આપણા અસ્તિત્વની યોગદાતા એટલે ‘માં’
માં ના દુઃખની પણ નોંધ, કોઈ વાર જ…
આપણી નાની શી વેદનામાં પણ રાત જાગતી ‘માં’
નીજ સ્વાર્થમાં કંઈ વાર ભૂલતા ‘માં’
નિઃસ્વાર્થતા નું પ્રતીક ‘માં’…
ધનેશ એમ શાહ (હૈદરાબાદ)
18) મિતા ગોર મેવાડા (મુંબઈ)
ગાઈ હાલરડાં લડાવે લાડ મારી મા જ છે
સાચા ખોટાનું કરાવે ભાન મારી મા જ છે
છે હૃદય કોમળ છતાં એ વજ્ર સમ બનતી કદી
મારા કાજે જે જલાવે જાત મારી મા જ છે
કષ્ટ સહીને અંગ દઈને જન્મ આપ્યો છે મને
ને મરણને પણ બતાવે ધાક મારી મા જ છે
લઈને પાટી પેન એકડ એક ઘૂંટાવે અને
સંસ્કૃતિના જે પઢાવે પાઠ મારી મા જ છે
સ્નેહનો સાગર કહો કે વ્હાલની એક વાવડી
ખુદ ડુબી જઈને તરાવે નાવ મારી મા જ છે
મિતા ગોર મેવાડા (મુંબઈ)
19) નીતિન શાહ.”ભીતર” (અમદાવાદ)
“માં”
જનમ દઇ તેં જીવન દીધુ, શિર જગતમાં ઊંચુ કીધુ.
પોટલુ પ્રેમનુ ભરી દીધુ, પછી જીવન આ ત્યજી દીધુ.
રક્તમાં એનુ રક્ત રહ્યુ, શ્ચાસમાં એનુ શ્ચસન રહ્યુ.
હરપળ એનુ રટણ રહ્યુ, વહાલનું એના વ્યસન રહ્યુ.
ઇશ્ચર નું અભિયાન છે તુ, બાળકનું અભિમાન છે તુ.
એક અમર કિરદાર છે તુ, મમતાનો પર્યાય છે તુ.
મધદરિયાનુ વહાણ છે તુ, આંધી માં અવકાશ છે તુ.
પાયો આ પરિવારનો તુ, ઇશ્ચરનો ઉપહાર છે તુ.
દર્દના સૌની દાહક તુ, સકળ સ્રુષ્ટિની સર્જક તુ.
એક અનોખી હસ્તી તુ, “માં” વિના સંસાર છે શું..?
નીતિન શાહ.”ભીતર” (અમદાવાદ)
20) તારા પટેલ,”અંતરનાદ”, (નવસારી)
શીર્ષક: ‘મા!પ્રભુ સમ લાગતી…’
માની મમતામાં કદીયે પાનખર ના આવતી,
એ સદા બાળકને દરિયાદિલથી કાયમ ચાહતી.
બાળકમાં સંસ્કારનું સિંચન કરે ઉત્સાહથી,
બાળની પગલી પહેલી જોઈ માતા મ્હાલતી.
આ જગતમાં ત્યાગની મૂર્તિ ગણાતી માવડી,
બાળના સુખકાજ ભારેખમ નિયમ એ પાળતી.
ગોળ વિણ કંસાર ના,માતા વિના સંસાર ના
શુદ્ધ ભાવો ભીતરે રાખી દુઆ મા આલતી.
જોઈ લીધું આ જગત આખુંય ફંકોડીને પણ
છે અનોખું રૂપ એનું,મા! પ્રભુ સમ લાગતી.
તારા પટેલ,”અંતરનાદ”, (નવસારી)
21) દીપક વાઘેલા “દીપ” (સિહોર)
*મા*
તું જ મારી વલ્લભી, ને મા તું જ મારી તક્ષશિલા છો.
તું જ પ્રથમ ગુરુ, ને મા તું જ સુખ-વિલા છો.
જીવ, શિવ ના બ્રહ્મ,બ્રહ્માંડ, હું તારાં અંકને જાણું,
ચાર વેદ ને જપ-માળા, મા તું જ મારાં ટીલાં છો.
આર્યભટ્ટય ટૂંકા પડે, જે મોટા ગણિતશાસ્ત્રી,
મુખ જોઈ મા ભૂખ ઉકેલતી, તું ઈશ્વરિય લીલા છો.
નિત વહેતી નિર્મળ ધારા,હૈયે હેતના કુંડ ભર્યા,
પાતક ધોવા સામે આવતી,તું તીરથ તરસીલા છો.
કેમ તરી શકત હું? આ ભવસાગરનો સિંધુ,
રામેશ્વરના સેતુની, મા તું જ તારતી શિલા છો.
પ્રગટાવી હેતે દીપક, મા તવ ચરણ વંદન કરું,
ફરે પરિક્રમા ગણેશજી, મા પ્રથમ પૂજ્ય પેલાં છો. મા પ્રથમ પૂજ્ય પેલાં છો
દીપક વાઘેલા “દીપ” (સિહોર)
22) પ્રીતિ જાગીરદાર (કેનેડા)
મા!
અઢી વર્ષની ઢીંગલીને નૃત્ય શીખવાડી સ્ટેજ પર પર્ફોર્મ કરાવતી મારી મા!
ચાર વર્ષની દીકરીને પૂછયા વિના ફુલ તોડવું એ ચોરી કહેવાય તે શીખવતી મા
ગણિતની ગમ્મત સાથે ભાષાનું પણ જ્ઞાન આપતી મારી મા
સા રે ગ મ ની સરગમની સાથે રાસ ગરબા પણ શીખવતી મા
ભરત ગૂંથણ અને ચિત્રકારી એક નિપુણની જેમ કરાવતી મારી મા
બાર વર્ષે રસોઈની કળામાં ડગ મંડાવતી મા
વકૃત્વ સ્પર્ધામાં શું અને કેવી રીતે બોલવું તેની પ્રેક્ટિસ કરાવતી મારી મા
અને હમેશાં ઈનામ મળે મારા કરતાં પણ વધુ પોરસાતી મા
સંસ્કારની મજબૂત જડ રોપી રોજ પાણી પીવડાવતી મારી મા
જીવનની પરિક્ષામાં જરા પાછા પડ્યા તો તરત ટેકો દેતી મા!
ચાલ હવે આગળ વધ, હારવાનું નથીનો પડકાર આપતી મારી મા
જીવનની થપેટોમાં ડગલે ને પગલે સહારો આપતી મા
જ્યારે હું મા બની ત્યારે પણ મા બની સાચવતી મારી મા
જીવન ઘડતરના પાઠ મારા બાળકોને પણ ભણાવતી મા
ભણાવતા ભણાવતા મારા બાળકો પાસે પણ ભણતી મારી મા
સ્માર્ટફોન, લેપટોપ, વોટસએપ કે ફેસબૂક સહજતાથી વાપરતી મા
એંસી વર્ષે પણ આઉટડેટેડ ના લાગતી એ મારી મા
ઈશ્વરના આશીર્વાદ સમી લાગતી મા
ભવોભવ વરદાનમાં માંગેલી એ મારી મા!!!
પ્રીતિ જાગીરદાર (કેનેડા)
23) હેતલ જાગીરદાર બ્રહ્મભટ્ટ (આમેરીકા)
પુત્રી પ્રાગટયનું ગીત
મારે સોણલે તું સોહે, મારી સોન-પરી
ઉરે અંતરના અજવાસે તું તો ઉભરી
રૂડા નભથી પધારી, મારી વ્હાલ-પરી!
તારા આવનના એંધાણે હું તો પીગળી
મન-આંગણ ખીલી, પારિજાતની પગલી
અમર આશ જાગી કેવી? અણમોલ નરી!
ધબક ધબકના તાલે નવી દુનિયા જડી
મંદ મધુરી સુવાસે, હું તો મહેકી જરી
મારા વ્હાલપનું ઘર, મારી વ્હાલ-પરી!
તારી આંખે હું નવલા એ સ્વપન દીસું
તારો કુણેરો સ્પર્શ હશે અમૃત મીઠું!
આભે અદકી ચમકંતી, મારી સ્વપન-પરી!
હૈયું મારું હર પલ કંઈ અમથું હરખાય
મુખડું મારું આછું, પણ મબલખ મલકાય
મારે રૂદિયે વસી તું, મારી સોન-પરી !
હેતલ જાગીરદાર બ્રહ્મભટ્ટ (આમેરીકા)
24) સ્નેહલ જાની (સુરત)
ક્યારેક હસાવતી ક્યારેક રડાવતી,
ગુસ્સે થતી થોડી એ લાડ લડાવતી વધુ,
આવતાં જતાં જો ગુસ્સે થાય કોઈ,
તો પ્રેમથી સાંભળી પછી સમજાવે એ!
તુ કહીને જો બોલાવી શકીએ, તો એક જ વ્યક્તિ એવી,
કોઈ એકની તબિયત બગડે તો થાય એ ઊંચીનીચી.
રાત દિવસ કરે સેવા સૌની, રાખે નહીં બદલાની કોઈ અપેક્ષા!
યાદ કરું છું બહુ તને, ક્યાં જતી રહી તુ?
હોઉં તકલીફમાં તો સાંભરે તુ મને,
ક્યારેક તો આવ પાછી, ઓ મારી વ્હાલી મા
સ્નેહલ જાની (સુરત)
25) રાગીની શુકલ”રાગ” (મુબઈ)
મા..!
મા તું અનન્ય છે તને, મા ,માવડી,માડી,આઈ,અમ્મા.કહવ..!
બધી ભાષામાં તું મહાન ને સવોૅચ્ચ છે..!
તું અજોડ છે…!
હિંદુ, મુસ્લિમ, શિખ, ઈસાઈ, પારસી કહવ બધી જાતીમાં..!
મા તું કરુણાની મુતિૅ છો..! શ્વેતવરણી કે શ્યામ રંગી ચામડીમાં …!
મા તારું દૂધ શ્વેત જ છે..! રકત પણ લાલ જ છે..!
તું અદ્વિતિય છે. .! દુનિયાનાં દરેક ખૂણામાં તારો જોટો નથીં..!
વિશ્વમાં દરેક દેશમાં ..! તારું સ્થાન અચલ છે..!
તું અમૂલ્ય છો..! તાર મમતા “નિ: શબ્દ” છે..!
કાયૅ તારા ઉમદા , એની તોલે કોઈ ના આવે..!
ને તારું કાયૅ તો મૌન સેવા જવી..!
આખા વિશ્વની દાતા આનંન્દદાયી..!
એટલે જ મા…!
તું કલ્પનીય મહાન તારી તોલે કોઈનાં કદીય આવે…! થાકે ના કદીયે..!
રાગીની શુકલ”રાગ” (મુબઈ)
26) જલ્પા પટોડીયા (અંકલેશ્વર)
માં …..
માં તે તારા ખોળેથી ખસેડી
જીંદગીની રમતમાં ધકેલી
માં તું બહુ સાંભળે રે….
આ સંસારની ભાગદોડ માં બધું છુટી જાય
પણ માં તુ કોઈ દિવસના વિસરાઈ રે…..
ભુલ જ્યારે કરતી તો તું સમજાવતી રે…
તું જ્યારે ફીકર કરતી ત્યારે હું બેફિકર થતી રે….
માં તું ભણેલી ગણેલી નથી છતાં જીંદગીના બધા પાઠ ભણાવ્યા રે….
માં હવે તારા જેવી સંભાળ કોઈ લેતું નથી રે…
માં આજે ફરી તારી યાદ આવે છે
ફરી તારો ખોળો ખુદવો રે…
આ જીવન તો પુરૂ થયું છે માં આવતા જન્મે ફરી તારા ખોળે જન્મ લેવો માં…
માં એટલે બીજો ભગવાન
આ ત્રણ જગતનો નાથ પણ માં વગરનો અનાથ છે…
જલ્પા પટોડીયા (અંકલેશ્વર)
27) તુષાર પંડયા (ભાવનગર)
તારા ખોળામાં પોઢીને મળતી શાંતિ મને સાંભરે,
તારો હાથ ઝાલીને ચાલેલી પા-પા પગલી સાંભરે!
તકલીફમાં ફરતો માથા પર મમતા ભરેલો હાથ સાંભરે,
ઠપકો આપીને આપેલી શિખામણો મને હજુ સાંભરે!
પ્રેમભર્યું,હેતભર્યું,સ્વરબધ્ધ એ હાલરડું મને સાંભરે,
વહેલી પરોઢિયે તારા હાથનું શિરામણ હજુ સાંભરે!
સંતાન સુખ માટે સૌ દુઃખો ભૂલી હસતો ચેહરો સાંભરે,
સ્હેજે આંચ આવે માની આંખે છલકાતું ચોમાસુ સાંભરે!
પોતે વિષ પી ને અમૃત પાનારી માવલડી મને સાંભરે,
તારા પાલવના છાંયડે મળતી શીતળતા કાયમ સાંભરે!!
તારા ખોળામાં પોઢીને મળતી શાંતિ મને સાંભરે ..!!!
તુષાર પંડયા (ભાવનગર)
28) કૌશિક અ જોષી(વડોદરા)
માં ક્યારેય મરતી નથી,
એ તો એના સંતાનોમાં એવી સમાઇ જાય છે,
કે બહાર દેખાતી નથી.
જેને લોકો ઇશ્વર કહે છે
તે માં જેવું જ કંઇક હશે કે?
ઇશ્વરની તો મને બહુ ખબર નથી
પણ માંની બરોબરી કોઇ કરી ના શકે
તેની મને ગળા સુધીની ખાત્રી છે.
કૌશિક અ જોષી(વડોદરા)
29) હરિહર શુક્લ”હરિ’(વડનગર)
મા
હું અહીં મલકાઉં મનમાં ને ત્યાં ખુશ થઇ જાય મા!
આંખમાં આસું હું અહીં વરસાવું, ત્યાં ભીંજાય મા!
મારા દુખે દુખી થઈ જીવ બાળતી જોઈ છે મેં!
હું સુખી છું જોઇને દુર રહી રહી હરખાય મા!
તેં મને પાળ્યો ને પોષ્યો જન્મ્યો તે પહેલાંય, ને
જન્મ દીધા બાદ પણ વ્હાલપનું સરવર થાય મા!
સ્વાર્થ ના સંબંધો ને ઓળંગી ને જોઈ જુઓ
માત્ર મંદિરમાં જ નહીં હર હૃદય માં પૂજાય મા!
કાંટાળી પગદંડીઓ, પથરાળ રસ્તાઓ વીંધીને
ટોચ ઉપર પહોંચી જઈ જોઉં નીચે, દેખાય મા!
હરિહર શુક્લ”હરિ’(વડનગર)
30) લીલાબેન પટેલ ‘ઝલક’ (નવસારી)
પ્હાડ સમ જીવે કદી પણ ક્યાં ચળે છે મા,
કાળની છાતી ઉપર બેસી દળે છે મા.
ના કદી પૂરાં થવાના હોય એવાં સૌ,
સપનાંનો વીંટો કરીને નીકળે છે મા.
ક્યાં કશું કહેતી સદાયે સ્મિત ઢોળે બસ,
ઠેસ પહોંચે જો અગર મનમાં બળે છે મા.
બંધ મુઠ્ઠી રાખતી પીડા બતાવે ક્યાં!
આપણા અંતરની પીડાઓ કળે છે મા.
ઘરને છોડી જાય એ કંઈ કામ માટે તો,
ખૂબ ઝડપે ત્યાં ફરી પાછી વળે છે મા.
ના કદી વાંચી શકો એવું છે પુસ્તક મા,
ને જુઓ મુખપૃષ્ઠ કેવું ઝળહળે છે મા.
લાગણીનાં સ્પંદનો એવાં ભરી રાખે!
એ જ આશીર્વાદ તો કાયમ ફળે છે મા!
લીલાબેન પટેલ ‘ઝલક’ (નવસારી)
31) પ્રીતિ પટેલ (અમદાવાદ)
” મમતાળી મા ”
મા વાત્સલ્યનો દરિયો તેનાં વિનાંનું જીવન બને જાણે કંટક,
મા બાળકની ભૂલોમાં રાહ ચીંધીને બનતી અડીખમ ખડક!
બાળકનાં દરેક તોફાનો સેહતી પ્રેમ પીરસતી મા મમતાળી,
માનાં ખોળામાં શાંતિનો પૂર્ણ અહેસાસ તેની વાત નિરાળી!
ઈશ્વરે મા રૂપે એક સુંદર સર્જન કરી ઘડી સરિતા સ્નેહની,
માનાં પ્રેમ વિનાં ઝૂરે હ્નદય,એનાં વિનાં લાગતી દુનિયા સૂની!
માનાં સ્પર્શમાં અનોખી શાતા એની દ્રષ્ટિમાં છલકે અનુરાગ,
માની હૂંફમાં અનેક વ્યાધિ શમેં,નહીં ખમાય મા કદી વિયોગ!
માનાં અંતરના આશિર્વાદથી થાય મહેર ટળે જીવનનું ઝહેર,
‘મા’ વ્યક્તિનાં સંસ્કારોનું દર્પણ,કરે એનાં ચારિત્ર્યનું ઘડતર!
માનાં મુખનો સંતોષ અને અંતરના આશિષે જીવતર ધન્ય,
માનાં જેટલું પ્રેમાળ, કરુણ ક્યાં કોઈ છે દુનિયામાં અન્ય!!
પ્રીતિ પટેલ (અમદાવાદ)
32) સુનિલ શાંડિલ્ય(અમદાવાદ)
उन मोहक स्मृतियां की छवियाँ आखों में बसी सुन्दर कृतियाँ
फिर भी झरता क्यों आंखों से खारा पानी, स्मृतियों का,
वो माँ की ममता कहां गई जो दिल से मुझे थी लिपटाती
स्मृतियाँ उनकी, बची शेष जो तिल तिल कर मुझे जलातीं,
उन यादों की खुशबू आती मिलने हमसे, हर दिन रात
इतने आँसू तो कभी न थे जितने आँसू हैं झरते आज,
बीत गया जो समय सुनहरा वह वापस कभी ना आएगा
उन स्मृतियों को हमसे ना विस्मृत कभी किया जाएगा !
સુનિલ શાંડિલ્ય(અમદાવાદ)
33) મેધાવિની રાવલ ‘હેલી’ (સુરેન્દ્રનગર)
મા
હાથ છોડાવીને ચાલી, ક્યાં હવે શોધું તને?
મા થઈને તું રિસાઈ, ક્યાં હવે શોધું તને?
સુખ તો ભરપૂર છે મહિયરના આંગણમાં છતાં,
ખોટ બહુ લાગે છે તારી, ક્યાં હવે શોધું તને?
તું હતી સંગાથ તો અવસર હતાં આનંદના,
આજ ખોવાઈ ખુશાલી, ક્યાં હવે શોધું તને?
તારા પદચિહ્નો હતાં એટલે નહોતી ફિકર,
આંખથી છૂટી નિશાની, ક્યાં હવે શોધું તને?
દુન્યવી મેળો હવે લાગે મને દુષ્કર ઘણો,
આંગળી છોડી તે મારી, ક્યાં હવે શોધું તને?
માવતર, ઈશ્વર અને બાંધવ સહિત ભરપૂર રહી,
થઈ છબી એ ઘરની ઝાંખી, ક્યાં હવે શોધું તને?
મેધાવિની રાવલ ‘હેલી’ (સુરેન્દ્રનગર)
34) તેજસ દવે (અમદાવાદ)
એક જણ માટે તું તારી ઉમ્ર ખર્ચી નાખ મા ,
શક્ય છે કે એ જ જણ આપે ઉદાસી આંખમાં.
એક આપેલું વચન એ પાળવા બચ્ચાને કાજ,
આભમાંથી એક પંખી ચંદ્ર લાવ્યું પાંખમાં.
છે જ ક્યાં તારા સમું એને ય વળગણ પ્રેમનું,
તે છતાં એના સ્મરણ તેડી ફરે તું કાંખમાં .
એક રણ એવું ય છે પીવા મળે જ્યાં ઝાંઝવા,
તું ય તારી લઈ તરસ ત્યાં આવજે વૈશાખમાં.
જે બધું વિતી ગયું એ એકસાથે પામવા,
તું સ્વયમનું આવરણ ભેદી ને ભીતર ઝાંખ મા.
તેજસ દવે (અમદાવાદ)
35) અંકિતા મારુ ‘જીનલ’ (મૂબઇ)
નિશાના ગાઢ અંધારાનો ડર લાગે નહીં મનમાં,
જો માતા નામનો દીવો હો ઝળહળ એના જીવનમાં.
કહે તારાં અને મારાંય સુખમાં ભેદ શું ઈશ્વર?
ભલે તું સ્વર્ગનો માલિક; ને મારે સ્વર્ગ જેવી મા.
બનાવે અંધ જ્યારે માતને મમતાની પટ્ટીઓ,
અપાવે પુત્રને ગાદી; પરમને મોકલે વનમાં.
પછી માતાના ખોળાની અનેરી હૂંફ હો ક્યાંથી ?
ગયા પાલવ અને આયા રહી ગઈ બાળપાલનમાં.
કરે જીનલ અગર તપ, ત્યાગ ને મમતાનો સરવાળો,
જવાબે એક અક્ષર જે મળે – બસ, એ જ તો છે મા.
અંકિતા મારુ ‘જીનલ’ (મૂબઇ)
36) બાબુ સંગાડા “મહેક” (હાલોલ)
મા છે
આ અદ્દભૂત કલાકુૂતિ મા છે,
ને છે ઈશ્વરની આકુૂતિ મા છે.
નથી કોઈ ચીજ એ તોલે,
જગની અમૂલ્ય કુૂતિ મા છે.
શોભા, શર્ણગાર, સૌંદર્ય બધું,
ભરી છલોછલ સંસ્કુૂતિ મા છે.
સદંતર હરિવંત હોય એની ગોદ,
એવી જગદંબા પ્રકુૂતિ મા છે.
તું અંધ થઈ ભલે અથડાય”મહેક”,
ઈશ્વરની આબેહૂબ પ્રતિકુૂતિ મા છે.
બાબુ સંગાડા “મહેક” (હાલોલ)
37) તપન કર્ણિક (સુરત)
મા
અવતાર આ પૃથ્વી પર માં ને લીધે મળ્યો ,
માનવી તરીકે જન્મવાનો અવસર ફળ્યો ,
રાખી હૈયે ધીરજ ઘણી ઉછેર્યો મુજને ,
બાળપણમાં માનો સંઘર્ષ કદી ના કળ્યો ,
મમતા એવી રાખી કાયમ માટે મારા પર ,
ઠપકો આપે તો એ પણ લાગતો ગળ્યો ,
પ્રેમથી ફેરવી હાથ સીંચ્યાં સંસ્કારો એવા ,
તેથી કદીય કોઈ બુરાશ તરફ નથી વળ્યો ,
વિદાય એની કરાવી પ્રભુએ અચાનક છળ્યો ,
નથી સાથે માં ત્યારથી રોજ અંતરે હું બળ્યો
તપન કર્ણિક (સુરત)
38) અનિલ આચાર્ય ‘ નિલ ‘(વડોદરા)
બા નું મૌન
થોડું થોડું પણ ક્યાં તને મળ્યું બા
ઓહ તારું દિલ કોણે કદી ઠાર્યું બા.
વૃદ્ધ આંખોમાં સ્વપ્ન તો યુવાન તારા
કોણે દરકાર કરી તારા સ્વપ્નની બા.
કોઈ આવી હુંફ ધરે તારી તે ઝંખના
કોઈ ન આવ્યું હુંફ ન ધરી કોઈએ બા.
ઘરના કલશોરમાં તારો જ અવાજ મૌન
તારા મૌન ને કેમ કોઇ ન સમજ્યું બા.
જિંદગીભર પરિવાર પરિવાર કરતી રહી
અવહેલના જ પામી પરિવાર થકી બા.
અનિલ આચાર્ય ‘ નિલ ‘(વડોદરા)
39) પલ્લવી ગોહેલ ‘પલ’*.(સુરત)
શીર્ષક:- જનની તારી તોલે.
પ્રભાકિરણ સમ મૃદુ તેજ ભરી હેત ઢોળતી,
ચંદ્રકણની ભરી શીતળતાં આલિંગન આપતી.
ઈશની પ્રતિરૂપા, ધરણી પર ‘મા’ બની અવતરી,
નિ:સ્વાર્થ પ્રેમની એ અવિરત ધારા નીશ વહાવતી.
ધરતી જેટલો ભાર હસતાં મુખે ‘મા’ જ ઉઠાવતી,
રહી અડગ સંતાનોની હર તકલીફ દૂર ભગાડતી.
સંતાનોની સુખાકારીમાં જ સ્વનું સુખ એ જાણતી,
હરએક પ્રાર્થનામાં સંતાન કાજે સુખ ‘મા’ માંગતી.
હેતનાં હિંડોળે અને હૂંફનાં બાજોટે એ રમાડતી,
સુખની કોઈપણ ચાવી, જનની તારી તોલે ના આવતી.
પલ્લવી ગોહેલ ‘પલ’*.(સુરત)
40) ચેતન મોદી (સુરત)
માં’ શબ્દ નો અર્થ કોઈ શબ્દકોષ માં ન હોય શકે,
માં ના માતૃત્વ જેવું કોઈ તત્વ જગમાં ન હોય શકે!
ઘણાં બધા રૂપ છે દર્શાવવા આ જગતમાં પ્રેમ40) ચેતન મોદી (સુરત)
માં’ શબ્દ નો અર્થ કોઈ શબ્દકોષ માં ન હોય શકે