NOG SS No : 0002
માતૃભાષાની ગરિમા
“ગર્વથી કહો હું ગુજરાતી”
આપણે કેટલાં નસીબદાર છીએ કે ભારત જેવા દેશમાં આપણો જન્મ થયો. આપણાં અલગ અલગ પ્રાંતનાં લોકોની સંસ્કૃતિ, વેશભૂષા અને ભાતીગળ પ્રજાની ભાતીગળ માતૃભાષા પછી તે ગમે તે હોય. સંસ્કૃત, મરાઠી, હિન્દી, બંગાળી કે પછી ગુજરાતી. પોતાની માતૃભાષાનું જ્ઞાન દરેક મનુષ્યને હોવું જરૂરી છે પણ અફસોસ આપણે આપણી માતૃભાષાની ગરિમા જાળવી જ નથી શકતા અને એટલે જ આજે સવાલ એના અસ્તિત્વનો છે જો આપણી માતૃભાષા આપણી માતા હોય તો બીજી બધી ભાષાઓ આપણી માસીઓ છે. અફસોસ તો એ વાતનો છે કે આપણે અંગ્રેજીનાં ગુલામ થઈને બેઠાં છે. માન્યું કે આધુનિક યુગમાં અંગ્રેજી ભાષાનું પ્રભુત્વ હોવું એક અનિવાર્ય અંગ બની ગયું છે પણ આ પરપ્રાંતીય ભાષાની પકડ એટલી તો મજબૂત થઈ ગઈ છે કે આપણી જ માતૃભાષાનું અસ્તિત્વ નેસ્તોનાબૂત થવાની કતાર પર આવી ગયું છે.
મિત્રો,અહીંયાં મને એક સવાલ પૂછવાનું મન થાય છે કે જાપાન, ચીન, જર્મની જેવા દેશો જો પોતાની માતૃભાષાની આમન્યા જાળવતા હોય તો આપણે કેમ નહીં? હમણાં હમણાં આપણાં વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીએ આપણી માતૃભાષાની ગરિમા જાળવીને વિદેશમાં પણ હિન્દીમાં ભાષણ આપીને સભા ગજવી મૂકી છે એટલું જ નહીં દેશનાં અલગ અલગ પ્રાંતમાં જઈને એમની ભાષામાં ભાષણ કરીને આ ગજકેસરીએ દરેક હિંદુસ્તાનીના હ્રદયમાં જગ્યા મેળવી લીધી છે. જો મોદીજી આપણી માતૃભાષાની ગરિમા જાળવી શકતા હોય તો આપણને તો આપણી માતૃભાષા પર ગર્વ હોવો જ જોઈએ. અને સૌથી વધુ તો ગુજરાતી હોવાનો પણ લેવો જોઈએ કારણ આપણાં દેશનાં વડાપ્રધાન પણ ગુજરાતી જ છે.
મિત્રો,આપણી માતૃભાષાની હાલત હાલના આધુનિક યુગમાં તો વધારે કફોડી છે, કારણ બે અલગ અલગ માતૃભાષા ધરાવતાં સ્ત્રી અને પુરુષ જ્યારે લગ્નગ્રંથિથી જોડાય છે ત્યારે સૌથી દયનીય સ્થિતિ એમનાં બાળકોની થાય છે. કારણ આ વર્ણસંકર બાળકોને ખબર જ હોતી નથી કે એમની માતૃભાષા કઈ? આટલું ઓછું હોય એમ આપણે એને અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણાવીએ. જરા વિચારીને તો જુઓ સાહેબ કે આ બાળમાનસ પર કેટલી ભાષા શીખવાનો ભાર હશે? પરિણામ સ્વરૂપ આવું બાળક એકપણ ભાષામાં પોતાનું પ્રભુત્વ ધરાવી શકતું નથી અને અંગ્રેજી તરફ વળીને માત્ર અંગ્રેજીમાં જ વાત કરતું થઈ જાય છે. આમાં વાંક પણ આપણો છે આજે બાળગીતોની જગ્યા અંગ્રેજી પોએટ્રિએ(poetry) લઈ લીધી છે અને વૅકેશનમાં મામાના ઘરની મઝાને બદલે આપણે આપણાં બાળકોને સમર કેમ્પમાં(summer camp) મૂકતાં થઈ ગયાં છીએ પરિણામે સંબંધોની આત્મીયતાનો અંત આવી ગયો છે. આપણાં દેશને ગાંધીજીએ અંગ્રેજોની ગુલામીમાંથી તો મુક્ત કર્યો પણ અંગ્રેજી ભાષાની ગુલામીમાંથી આપણે જાતે જ મુક્ત થવું પડશે સાહેબ.
આજે મને મારા ગુજરાતી હોવાનો ખૂબ જ ગર્વ છે અને એટલે જ અહીં મને એક શાળામાં બાળકીઓએ ભજવેલી નાટિકાનું એક ગીત યાદ આવે છે,
“લંડન જઈશ, અમેરિકા જઈશ,
દુનિયાભરની સારી સારી હોટલોમાં રહીશ,
બધાં ‘હલો હલો’ કહેશે પણ હું તો ‘કેમ છો?’ કહીશ.
‘કેમ છો?’માં પ્રેમ છે, ‘આવજો’માં ભાવ છે.
ગુજરાતી છું, ગુજરાતી રહીશ,
બધાં ‘હલો હલો’ કહેશે પણ હું તો ‘કેમ છો?’ કહીશ.
જલેબી, ફાફડા, ખાખરા, થેપલા, ઢોકળા, પાણીપુરી,
પાવભાજી, તીખીપુરી, મીઠીપુરી,
વિવિધ પ્રકારનાં વ્યંજનોની લિજ્જત માણીશ.
ગુજરાતી છું, ગુજરાતી રહીશ,
બધાં ‘હલો હલો’ કહેશે પણ હું તો ‘કેમ છો?’ કહીશ.
ભાષા જે પળે મળી મને ગુજરાતી,
ધન્ય છે મારા માતપિતાને કે મળી માતૃભાષા મને ગુજરાતી.
ગુજરાતી છું, ગુજરાતી રહીશ,
બધાં ‘હલો હલો’ કહેશે પણ હું તો ‘કેમ છો?’ કહીશ.”
મિત્રો,ખરેખર આપણી આ ગુજરાતી ભાષાની ગરિમા તો જુઓ આપણે જતાંને પણ ‘bye’ નહીં પણ ‘આવજો’ કહીએ છીએ. ગુજરાતી એટલે,
ગુ = ગૂચવી નાખે એવાં
જ = જબ્બર ભેજાવાળાં
રા = રાજ કરે બધાં પર
તી = તીરંદાજ
ખરેખર મિત્રો આપણી આ માતૃભાષામાં જે શબ્દોરૂપી ભંડોળ છે એનું જ્ઞાન આપણે જ આપણાં બાળકોને આપવું રહ્યું. આપણી આ માતૃભાષાની તાકાત જ છે કે આપણને અનેક મહાન લેખકો અને કવિઓ મળ્યાં. એમણે પણ પોતાની માતૃભાષામાં જ બધાં પુસ્તકો લખ્યાં, જો તેઓ અંગ્રેજી ભાષામાં લખવા જાત તો કદાચિત એની સુંદરતા નષ્ટ થઈ ગઈ હોત.
મિત્રો,મેં ઘણીવાર જોયું છે કે બે સમાન બોલી બોલનારા મિત્રો જ્યારે મળે છે ત્યારે તેઓ પોતાની માતૃભાષામાં જ વાતચીત કરતાં હોય છે માત્ર આપણે ગુજરાતીઓને જ પોતાની માતૃભાષામાં વાત કરવાની શરમ આવે છે. આપણે આપણી માતૃભાષાની આમન્યા જાળવ્યાં વગર અંગ્રેજીને જ આપણું સ્ટેટસ બનાવી દીધું છે.
મિત્રો, સૌથી મોટું ગૌરવ તો એ વાતનું હોવું જોઈએ કે આપણા મહાત્મા ગાંધી પણ ગુજરાતી જ હતાં અને દુનિયાભરમાં ગાજેલું સ્ટેચ્યું ઑફ યુનિટીવાળા સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ પણ ગુજરાતી જ હતાં. ચાલો દોસ્તો આપણે આપણી માતૃભાષાનાં અસ્તિત્વને બચાવવાં માટે એક સંકલ્પ કરીએ કે આપણે આપણાં બાળકોને આપણી માતૃભાષા લખતાં અને વાંચતાં જરૂર શીખવશું અને બને ત્યાં સુધી ગુજરાતી ભાષાનો પ્રયોગ જ આપણાં રોજિંદા જીવનમાં કરશું. કદાચિત તો જ આપણે આપણી માતૃભાષાને બચાવી શકીશું.
મિત્રો, અહીં હું એક વાત ચોક્કસ કહીશ કે જે મજા આપણી માતૃભાષામાં છે એ બીજે ક્યાંય નથી એનું ઉદાહરણ મારી બહુ જ પ્રસિદ્ધ થયેલી રચના *એક જૂનું ગોદડું”*જેનો અનુવાદ ધણી ભાષામાં થયો પણ જે મજા મને મારી માતૃભાષામાં લખવામાં આવી એ બીજે ક્યાંય ન આવી કોને ખબર કંઈક ઉણપ લાગી ભાવ જ ન હોય એવું લાગ્યુ .
ખરેખર આપણી માતૃભાષામાં જે લખી શકીએ એ બીજી કોઈ ભાષામાં લખવું બહુ જ કઠીન કાર્ય નથી???
જીજ્ઞા કપુરિયા ‘નિયતી’
**************************************
NGO સાહિત્ય સરિતા ( ૧ )
NOG SS No .- 39
વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ
લેખ
શબ્દો – ૩૦૦
એકવીસ ફેબ્રુઆરી એટલે વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ.મારી માતૃભાષા ગુજરાતી એટલે ગુજરાતી માતૃભાષા દિવસ પણ કહેવાય.
જન્મીને તરત જ જે ભાષામાં મા શબ્દ બોલી એ મારી ભાષા ગુજરાતી.ખૂબ વ્હાલી મને મારી ભાષા.મારી મા જેટલી જ વ્હાલી મને મારી ગુજરાતી ભાષા. હું ગુજરાતીમાં માત્ર બોલું એટલું જ નહીં, ગુજરાતીમાં હસુ, રડું, લડું અને એના પ્રેમમાં પણ પડું. મારી માતૃભાષા ખૂબ સરળ છે.કોઈ પણ લાગણીઓ, કોઈ પણ વાત ગુજરાતી ભાષામાં સુંદર રીતે સમજાય છે.હું વિચારું છું ગુજરાતીમાં અને લખું છું પણ ગુજરાતીમાં અને મને વાંચવાનું પણ ગુજરાતી ભાષાનું સાહિત્ય જ ગમે.
મારા મનની કોઈ પણ વાત ગુજરાતી ભાષાના માધ્યમ દ્વારા કોઈને પણ હું સરળતાથી સમજાવી શકું છું.મારી ગુજરાતી ભાષા ખૂબ મીઠ્ઠી અને સંવેદનાઓને અસરકારક રીતે વ્યક્ત કરતી ભાષા છે.દુનિયાના કોઈ પણ છેડે જઉં, મને મારી ભાષામાં જ વાત કરવાનું ગમશે. એટલું જ નહીં, હું સપના પણ ગુજરાતીમાં જ જોઉં અને દરેક સમયે ગુજરાતી જ જીવું. મારી ભાષામાં એક લીલી છમ્મ શીતળતા છે અને પવિત્ર દિવ્યતા છે. સમગ્ર સાહિત્ય જગતમાં ગુજરાતી ભાષા કલગી સમાન છે અને મોરપીંછની જેમ શોભે છે. ગુજરાતી ભાષા જેટલું જ ગુજરાતી ભોજન અને મારું ગુજરાત પણ ખૂબ પ્રિય.
ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી, ક.મા મુન્શી, નાનાલાલ, દલપતરામ, ઝવેરચંદમેઘાણી, ર.વ. દેસાઈ, પન્નાલાલ પટેલ, મણિલાલ પટેલ, ગુણવંતરાય આચાર્ય, જ્યોતીન્દ્ર દવે, રઘુવીર ચૌધરી, મકરંદ દેસાઈ, કુંદનીકા કાપડિયા, વર્ષા અડાલજા, ધ્રુવ ભટ્ટ, વિનોદ ભટ્ટ જેવા અનેક લેખકો અને રમેશ પારેખ, ભગવતીકુમાર શર્મા, હરીન્દ્ર દવે, ખલિલ ધનતેજવી, જેવા અનેક કવિઓનું તેમજ જ્યોતીન્દ્ર દવે, વિનોદ ભટ્ટ, બકુલ ત્રિપાઠી જેવા અનેક હાસ્ય લેખકોનું ગુજરાતી ભાષામાં સાહિત્ય ક્ષેત્રે ખૂબ મોટું પ્રદાન છે.
રામાયણ, મહાભારત અને ભગવદ્દ ગીતા અને કલ્પસૂત્ર જેવા અનેક ધાર્મિક ગ્રંથોનો ગુજરાતીમાં અનુવાદ થયાં છે.
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય, શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને મોરારીબાપુ જેવા અનેક મહાનુભાવોનું ગુજરાતી ભાષામાં ખૂબ મોટું પ્રદાન છે. શેક્સપિયર જેવી અનેક મહાન અંગ્રેજી પુસ્તકોનો અનુવાદ પણ ગુજરાતીમાં થયો છે એ કોઈ પણ ગુજરાતીના ચાહક માટે ખૂબ આનંદની વાત છે.
આમ વિશ્વ માતૃભાષાનાં શુભ દિવસે હું મારી ગુજરાતી ભાષાને શત શત પ્રણામ કરું છું અને ભાવથી ચાહું છું.🙏
*પ્રફુલ્લા”પ્રસન્ના”*
અમદાવાદ
****************************************
NGO સાહિત્ય સરિતા
NOG SS No :0013
વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ
પોતાની માતૃભાષા વિશે કોને અભિમાન ન હોય ? અને આપણી માતૃભાષા એટલે આખા વિશ્વમાં ફેલાયેલી ભાષા.
માતૃભાષાને જો જીવંત રાખવી હશે તો
આપણા બાળકોથી એમની શરૂઆત કરવી પડશે.
શું શા પૈસા ચાર થી શરૂઆત કરવી પડશે. આપણી ભાષા જેટલી વધારે
બોલાય અને જેટલો વધારે ફેલાવો થાય એવા પ્રયત્નો કરવા પડશે.
ખાલી કવિતા લખવાથી કે વાર્તા લખવાથી સુધારો આવે એવી
શક્યતા ખુબજ ઓછી છે. કોઈ વાંચનાર કે સમજનાર નહીં હોય તો ફાયદો શું?
એટલે આપણે પણ આપણાં બાળકોને આપણી માતૃભાષા વિશે સભાન કરવા પડશે.
આપણી માતૃભાષાનો અને શબ્દોનો
વૈભવ, શબ્દોની માયાજાળ સમજાવવી પડશે. ઘણા એવા શબ્દો છે કે જેનું
ભાષાંતર કોઈ ભાષામાં થઈ શકે નહીં
એવી ભાષા એટલે ગુજરાતી ભાષા.
આપણી ભાષાના એકએક શબ્દો જ્યારે બોલાય કે એનો ઉપયોગ થાય ત્યારે એવા સચોટ હોય કે બોલનાર અને સાંભળનાર બંનેને હૃદય સોંસરવા ઉતરી જાય.
જ્યારે એક રાજપૂતાણી મા દીકરાને કહે કે તારી માનું ધાવણ લાજે. બસ ખલાસ,દીકરો ખુલ્લી તલવારે નીકળી ને ધીંગાણું પતાવીને જ આવે.અને મા એના ઓવારણાં લે.
કવિ નર્મદ જ્યારે કહે કે,’યા હોમ કરીને કૂદી પડો ફતેહ છે આગે.’
ઝવેરચંદ મેઘાણી નો કસુંબીનો રંગ
ગવાય ત્યારે પણ લોકો વીરગતિ ને
પામવા નીકળી જતા હોય છે.
અરે આપણી માતૃભાષામાં કેવી તાકાત છે કે બાપુ પણ કસ્તુરબા કહી ને બોલાવે છે. છે આવી માતૃભાષામાં કોઈને બા કહેવાની હિંમત?
આપણી માતૃભાષાની બીજી બાજુ જોઈએ તો આપણી તળ પદી ભાષા જે ખરેખર સાંભળવાની મજા આવે.
એકવાર હું દાદર સ્ટેશને ઉભો હતો .
ત્યાં બે ચાર બૈરાઓ ઉત્તર ગુજરાતની ભાષામાં વાતો કરતા હતા.હું ત્યાં ઉભો રહ્યો ભાષા સાંભળવા માટે.થોડીવાર પછી એમાંથી એક બેન બોલ્યા,’આ મુઓ અહીં ચ્યો ગુડાણો છે ?’
ભાષાની કિંમત સમજનારે મધુરતા,નિપુણતા,સહજતા,અર્થપૂર્ણતા વિચારતા અને શાલીનતા કેળવવા
જોઈએ.
મારી માતૃભાષાને મારા પ્રણામ.
ઘનશ્યામ વ્યાસ
******************************†**†*******
NOG SS NO: 007
*મારી માતૃભાષા ગુજરાતી.*ભાગ – ૧
‘જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી,
ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત’
આ કાવ્યપંક્તિ લખનાર કવિ શ્રી અરદેશર ખબરદારજીની ગુજરાતીઓ માટેની ભાવનામાં કેટલો બધો આત્મવિશ્વાસ છલકાય છે.આ પંક્તિ વાંચતાજ મન ગુજરાતી હોવાના ગૌરવથી ભરાઈ જાય છે.એકરીતે આપણા ગુજરાતીઓએ આ પંક્તિ સાર્થક કરીને બતાવી છે.દુનિયાનો એક પણ ખૂણો ગુજરાતીઓ વગરનો નથી.આજે આપણે અમેરિકા,લંડન,યુરોપ, જાપાન,આફ્રીકા,ચીન કે દુનિયાના કોઈપણ ખૂણે જઈએ તો ત્યાં આપણને મીની ગુજરાત મળીજ આવે.અહીં ભારતમાં રહીને કદાચ આપણે ગુજરાતી હોવાનું એટલું મહત્વ નહીં લેતાં હોઈએ જેટલું વિદેશ જઈને વસેલા ગુજરાતીઓ લ્યે છે.તેઓ વિદેશમાં વસીને પણ પોતાના ગુજરાતીપણાં સાથે બાંધછોડ નથી કરતાં.હા, ત્યાંની રહેણીકરણીને અનુસાર તેઓએ જે બાંધછોડ કરવી પડે તે અપવાદરૂપ છે.તેઓ પોતાના મૂળથી સાવ દૂર ન થઈ જાય તે માટે સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે.ભારતમાં ઊજવાતાં દરેક તહેવારો ત્યાં વસેલા ગુજરાતીઓ ભેગાં મળીને ઊજવે છે.તેમના બાળકોને પોતાના મૂળ સાથે જોડી રાખવા તેઓ સતત નાનામોટાં મેળાવળાઓ યોજતાં હોય છે.જો દરિયાપાર વસેલો ગુજરાતી જ્યાં તેણે ઊંધા પ્રવાહમાં તરીને પોતાનું ગુજરાતીપણું ટકાવવા સતત પ્રયત્નો કરવા પડે છે અને આ કાર્ય તે સહ્રદયથી કરે પણ છે.અને તેને તે પોતાનું તેમાં ગૌરવ માને છે. તો શું આપણે આપણાંજ દેશમાં રહીને આપણીજ ધરતી પર રહીને ગુજરાતી ભાષાના અસ્તિત્વને ટકાવી રાખવામાં નિષ્ફળ જઈશું?
ગુજરાતી ભાષાના ભવિષ્ય વિશે વિચારીએ તો આજનો સિનેરીયો જોતાં મનમાં ચિંતાની ઘંટડીઓ વાગવા માંડે છે.એના ઘણાં કારણો છે.એમાંનું પહેલું કારણ એટલે આજની તારીખમાં અંગ્રેજી માધ્યમનો જે ગાડરીયો પ્રવાહ વહ્યો છે તે રીતે લગભગ ૯૫% ગુજરાતીઓ પોતાના બાળકને અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણવા મોકલે છે.અને આ બાળકોની અંગ્રેજી માધ્યમની શાળાઓમાં ગુજરાતી તો શું હીન્દીમાં પણ બોલવાની સખત મનાઈ ફરમાવવામાં આવે છે.આ રીતે બાળકને પોતાના વિચારોને પોતાની રીતે પ્રગટ કરવાનો અધિકારજ ઝૂંટવી લેવામાં આવે છે.બાળકો જે વાતાવરણમાં ઉછરતાં હોય છે તે વાતાવરણની અસર તેના અંતરમનમાં ખૂબ ઊંડી હોય છે.જેમકે કોઈ એક બાળક ગુજરાતી કુટુંબમાં ઉછરી રહ્યું છે તો એ બાળકની ભાષા કુદરતી રીતે ગુજરાતીજ રહેવાની છે.અને બોલતાં શીખે ત્યારે તેના મુખમાંથી ગુજરાતી શબ્દોજ બહાર પડવાનાને!! પરંતુ આ રીતની કુદરતી અસરને ઓછી કરવા માટે ગુજરાતી માબાપ એટલા બધાં પ્રયત્નો કરે છે. જેમકે પહેલું પગથિયું ઘરમાંથીજ શરૂ થાય છે. બાળક સ્હેજ નજર માંડતુ થાય કે ત્યારથીજ એને બતાવવામાં આવતી વસ્તુઓ કે રંગોના નામ માબાપ અંગ્રેજીમાં બોલવા માંડે.જેમકે રેડ કલર, ડૉગી, કૅટ વગેરે.ફૂલ જેવા ભૂલકાંઓને આપણે જોઈએ છીએ ત્યારે તેમનામાંથી ભોળપણની, પ્રામાણિક્તાની એક મહેક આવે છે.નામ લેતાંજ આપણાં ચિત્તમનમાં રમતાં,કૂદતાં,હસતાં,જીદ કરતાં બાળકોનું ચિત્ર ઊપસી આવે છે. પરંતુ તેમનું આ શૈશવ કેટલો સમય ટકે છે!!©️
ક્રમશઃ
લેખિકા : આરતી મરચંટ
મુંબઈ : કાંદીવલી.
****************************************
NOG SS NO: 007
*મારી માતૃભાષા ગુજરાતી ભાગ -૨*
નામ
લેતાંજ આપણાં ચિત્તમનમાં રમતાં,કૂદતાં,હસતાં,જીદ કરતાં બાળકોનું ચિત્ર ઊપસી આવે છે. પરંતુ તેમનું આ શૈશવ કેટલો સમય ટકે છે!!
ગતાંકથી ચાલુ……..
હજી તો બિચારૂં……!! બિચારૂંજ તો!!!! માંડ ડગ ભરતાં શીખે ન શીખે ત્યાં તો એને ‘પ્લે ગ્રુપ’ નામના ભંડકીયામાં પૂરી દેવામાં આવે છે.જ્યાં તેની ઉપર સાવકી ભાષાનો મારો ચલાવવામાં આવે છે.જેમકે comehere, stand-up,sit down, apple,banana,brinjal,good morning.અરે! હજી તો પોતાની માતૃભાષાના શબ્દકોષના પૂરા સો શબ્દો પણ શીખ્યું ન હોય અને પરભાષાના બોજાનો ટોપલો તેના નાજૂક હાથોમાં પકડાવી દેવામાં આવે છે.અને આ બધું મા બાપ માત્ર સમાજના ડરથી કરે છે. તેઓ સતત એક દબાણ નીચે જીવતાં હોય છે કે જો આપણે સમાજની સાથે નહીં ચાલીએ તો લોકોની હાંસી પાત્ર થઈશું, સમાજથી પાછળ રહી જઈશું.માટે બાળકને ભણાવવા તો અંગ્રેજી માધ્યમમાંજ.એવી એક માન્યતા તેમના મનમાં આરૂઢ થઈ જાય છે.અને આ નાનકડાં ભૂલકાંઓ સમાજ અને માતાપિતા વચ્ચે ચાલી રહેલા આ શીત યુધ્ધમાં ભીંસાય છે.ઘરમાં બાળક માતૃભાષામાં બોલેચાલે અને શાળામાં સાવકી ભાષામાં.એની સમજદારીની બારીઓ ખૂલવાને બદલે એના પર અંગ્રેજી ભાષાનું મોટું નવતાલ તાળું લગાવીને બંધ કરી દેવામાં આવે છે.જેને ખોલવાની ચાવી અંગ્રેજી માધ્યમ પાસે પણ નથી.કારણ ભાષા ન સમજાય અને બાળક વર્ગમાં પ્રશ્નોના ઉત્તર ન આપી શકે તો શિક્ષકો દ્વારા તેમને very dull student……!કહીને શિક્ષા આપવામાં આવે છે કે “write this answer 10 times.”…….!! જેનો સ્વીકાર બાળક તો કરીજ લે છે,સાથે સાથે માબાપ પણ “અમારા બાળકની ટીચર તો બહુજ સ્ટ્રીક્ટ છે.” કહીને સહજતાથી સ્વીકારી લે છે.આ બાળકો પછી એટલુંજ જુએ છે જેટલું બતાવવામાં આવે, એટલુંજ બોલે છે જેટલું બોલાવવામાં આવે,અને એટલુંજ સમજે છે જેટલું સમજાવવામાં આવે છે.આ રીતે બાળકના આત્મવિશ્વાસ પર એક પ્રશ્નાર્થ ચિન્હ મૂકાઈ જાય છે. ધીરે ધીરે બાળક પોતાનો આત્મવિશ્વાસ ગુમાવતો જાય છે. માન્યુ કે અંગ્રેજી ભાષા વિશ્વની ભાષા છે એનું મહત્વ આંતરાષ્ટ્રીય સ્તરે છે પરંતુ આપણે એનું એટલું બધું મહત્વ પણ ન રાખવું કે જેનાથી આપણું પોતાનુંજ અસ્તિત્વજ મટી જાય.આપણી ઓળખાણજ ભૂંસાઈ જાય.આ બધું જોઈને દુ:ખ થાય છે અને વિચાર આવે છે કે લોકો શું કહેશે એ બીકે માણસ સદા ડરતો હોય છે.વાઘ વાઘથી નથી ડરતો પણ એક સભ્ય માણસ હંમેશા બીજા સભ્ય માણસથી ડરતો હોય છે.વિચારો કે આનાથી ઊંધુજ થયું હોત તો? જે પ્રવાહ અંગ્રેજી ભાષા તરફ વહેવા માંડ્યો છે તેજ પ્રવાહ આપણી માતૃભાષા તરફ વહેતો હોત તો?આપણીજ માની કૂખે જન્મીને માને ઓળખવાની જરૂર ન પડત. જે મમ્મી પપ્પા આજે વટથી એમ કહે છે કે”અમારા બાળકોને તો ગુજરાતી બોલતાં કે લખતાં વાંચતાં નથી આવડતું.” કદાચ એ લોકોને આ વાક્ય બોલવામાં નાનમ લાગત……….!!આ બધું શક્ય છે.જો આપણા ૯૦% ગુજરાતીઓ જાગૃત થાય.આપણે બાળકોને ભણતર ભલે અંગ્રેજી માધ્યમમાં આપીએ પરંતુ ગણતર તો ગુજરાતીજ શીખવો.કારણકે ભણતરની સાથે સાથે ગણતર ખૂબજ જરૂરી છે.ગુજરાતી ભાષા શીખવવાના વર્ગો ખોલવા પડે એ એક શરમજનક અને ખેદની વાત છે,પરંતુ તેને આપણે જરાક હકારાત્મક અભિગમથી વિચારીએ તો ગુજરાતી ભાષાના ભવિષ્ય માટે એક આશાનું કિરણજ કહેવાય.આવા વર્ગોમાં ગુજરાતીઓજ પોતાના બાળકોને ગુજરાતી ભાષા શીખવા મોકલે છે.તો એના પરથી સાબિત થાય છે કે ગુજરાતીઓમાં આજે પણ હ્રદયના એક ખૂણામાં ગુજરાતીપણું જાગૃત છેજ. તો એમાં વધુ જાગૃતિ લાવવા ખાસ ગુજરાતીઓ માટેજ વિવિધ હરિફાઈઓ યોજવી જોઈએ.જે અત્યારે ન્યુઝ ઓફ ગાંધીનગરના વૉટસપગ્રુપમાં બાળવિભાગમાં યોજાય છે.જેમાં ઘણા બાળકો હોંશભેર ભાગ લે છે.આ આખી ચર્ચામાં માતાપિતા કેન્દ્રસ્થાને આવે છે.આજના દરેક માતાપિતાએ પોતાના બાળકને ભાષાનું ગૌરવ લેવડાવતાં પહેલા પોતે ગૌરવ લેતાં શીખવું પડશે.આપણે જેમ આપણી જાતને ખૂબ પ્રેમ કરીએ છીએ એ રીતે આપણે આપણી ભાષાને પ્રેમ કરતાં શીખવું પડશે.ભાષાનું જતન આપણે કરશું તો આપણી આવનારી પેઢી એનું જતન કરશેજ.એ માટે ઘરમાં ગુજરાતી પુસ્તકો વાંચવાની આદત કેળવવી જોઈએ.જરૂરી નથી કે તમે દરેક પુસ્તકો વસાવો,એ માટે પુસ્તકાલય ઉત્તમ પર્યાય છે.જે વિસ્તારમાં ગુજરાતીઓ વધારે હોય તે વિસ્તાર પૂરતી મીની લાઈબ્રેરી ઊભી કરવી જોઈએ.ભાષાને જીવાડવા માટે વાંચન એક અસરકારક ઉપાય છે.પરંતુ શરત એટલી કે દરેકને પોતાના રસ અને રૂચિ પ્રમાણે વાંચન મળે.
ક્રમશ:
લેખિકા : આરતી મરચંટ
મુંબઈ : કાંદીવલી.
******************************************
NOG SS No : 0081
NOG સાહિત્ય સરિતા
*વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ*
ગુજરાતી હોવાનો ગર્વ છે મને…એમ કહેવાથી નહીં ચાલે.ગુજરાતી શીખીએ,શિખવાડીએ અને એનાં
ઉત્તમ સાહિત્યને વાંચીએ. આપણાં વારસાને જીવંત રાખવા ઘરમાં ગુજરાતી બોલવાનો આગ્રહ રાખીએ. નાનાં બાળકોને
નાની વાર્તા, જોડકણાં, હાલરડાં સંભળાવીએ જેથી એમને આપણી ભાષા વિશે જાણ થાય. મોટાં વડિલો પાસે આપણી કહેવતો , રૂઢિપ્રયોગ વિશે જાણીએ. કેટલાંક શબ્દપ્રયોગો જે
તેમની પાસે જાણવા મળશે ,એ ગૂગલમાં કે વીકીપીડીયામાં પણ નહીં મળે.એક જ નમ્ર અપીલ કે ગુજરાતી હોવાનો ગર્વ અનુભવો
નહીં કે નાનમ !! દરેકને પોતાની ભાષા માટે ગર્વ હોય તેવો આપણે નથી પ્રદર્શિત કરતાં.ઠોકર વાગે ત્યારે “ઓ મા”જ બોલાશે…તેથી મા સમી માતૃભાષાને આજે જ નહીં કાયમ વધાવીએ,સાચી જોડણીનો આગ્રહ રાખીએ .
*ગર્વીલા ગુજરાતી અમે
ગુલાબી તબિયતના ધણી
ખાઈએ ખવડાવીએ દિલથી
આવકારીએ સૌની સંસ્કૃતિ!
#માયા દેસાઈ
મુંબઈ ભારત
****************************************
NOG SS NO :- 0090
પ્રકાર: ગદ્ય
વિષય: .માતૃભાષા દિવસ
શીર્ષક:. માની ભાષા એ જ માતૃભાષા
…………………………
દીપક જગતાપ
………………………..
…………………………
આજે 21મી ફેબ્રુઆરી એટલે વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ.
…………………………
દુનિયાની7000 કરતાં પણ વધારે
ભાષાઓમાંથી અડધોઅડધ લુપ્ત
થવાના આરે છે.
…………………………
માની ભાષા એજ માતૃ ભાષા.
…………………………
લેખક: દીપક જગતાપ
…………………………
આજે 21મી ફેબ્રુઆરી એટલે વિશ્વ માતૃ ભાષા દિવસ. આજે પ્રત્યેક દેશમાં પોતાની માતૃભાષાના ગુણ ગાન ગવાશે સીધી સાધી ભાષામા કહુ તો માની ભાષા એજ માતૃ ભાષા. જન્મ પછી મા જે પહેલો અક્ષર કે શબ્દ બોલે છે પછી બાળક એજ ભાષા આત્મસાત કરી લેછે ઘરમાં બોલાતી ભાષાનો પહેલો પાઠ મા પાસેથી જ આવે છે.
માતૃભાષાનું જતન કરવા માટે વિશ્વ કક્ષાએ પ્રતિ વર્ષે ૨૧મી ફેબ્રુઆરીએ વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંઘે દરેક સંસ્કૃતિના માણસોને પોતાના મૂળ સાથે જોડવા માટે આ દિવસ ઉજવવાનું આયોજન કર્યું છે.આપણે આપણોજન્મ દિવસ ઉજવીએ છીએ તો વિશ્વ ગુજરાતી ભાષા દિવસ કેમ નહિ ?..
૧૯૯૯ નવેમ્બરમાં યુનેસ્કોએ માતૃભાષા ઉજવવાનું નક્કી કર્યું. જે ફેબ્રુઆરી, ૨૦૦૦થી દર વર્ષે મનાવવામાં આવે છે. જે પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ભાષા અને સંસ્કૃતિની વિવિધતાને સન્માન આપવું તથા બહુભાષાવાદને પ્રોત્સાહન આપવું.
એક આંકડા મુજબ દુનિયાની7000 કરતાં પણ વધારે ભાષાઓમાંથી અડધોઅડધ લુપ્ત થવાના આરે છે. ભારતીય ભાષાઓની વાત કરીએ તો 196 જેટલી ભાષાઓ-બોલીઓ
મૃત:પ્રાય છે. એ ભાષાઓ ખતમથઈ જશે તો એ સંસ્કૃતિ અને એસમાજ પણ ખતમ થઈ જશે.
દુનિયાની વિવિધ સંસ્કૃતિ ધરાવતા લોકો વચ્ચે સંવાદ અને સંપર્ક સાધવા તથા તેમને સમજવા માટે. દરેક સમાજની મૂર્ત કે અમૂર્ત ધરોહરને જીવંત રાખવા માટેનું સક્ષણ સાધન જો કોઈ હોય તો તે માતૃભાષા છે.
એકવીસમી ફેબ્રુઆરી આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ એ હકીકતમાં માતૃભાષા માટે આંદોલન દિવસ છે.પરંતુ હું તો અને ઉજવણીનો દિવસ કહીશ.આપણને આપણી ભાષા માટેગૌરવ હોવુ ઘટે.
ગુજરાતી ભાષા આપણી અભિવ્યક્તિ નું માધ્યમ છે. માતૃભાષામાં બોલેલ વાક્ય-હૃદયને સ્પર્શી જાય છે? જે ભાષામાં વિચારવાનું, લાગણીઓ અનુભવવાનું, તેમજ લાગણીઓ અને વિચારો પ્રદર્શિત કરવાનું, મારી માતૃભાષામાં હું મારા વિચારો અને મારી જાત ને વધુ સારી રીતે સ્પષ્ટ કરી શકું છું.આ ભાવ આંખ અને, દિલ જે અનુભવે છે ત્યારે તેની અસર ચિરકાળ રહે છે. કોઈપણ વ્યક્તિને ગમે તેટલી ભાષાનું જ્ઞાન હોય પણ તેને વિચારો કે સપના તો તેને પોતાની માતૃભાષામાં જ આવતા હોય છે.ભલે પછીથી તેના વિચારો તે ગમે તે ભાષાઓમાં રજુ કરે .પૂ.ફાધર વાલેસ ઘણા વર્ષોથી કહે છે “ભાષા જશે તો સંસ્કૃતિજશે”. માતૃભાષા થી દુર જવું કે ભુલી જવી એટલે આપણાપણું અને આપણા વિચારોથી દૂર જવું, માતૃભાષા જમીન પર સ્થિર ઉભા રહેવાનો આત્મવિશ્વાસ શીખવે છે.મા,માતૃભાષા અને માતૃભૂમિનો અન્ય કોઇ વિકલ્પ નથી! ટુકમાં માતૃભાષામાં માનવજીવનનાં તમામ પાસાનો સમન્વય છે. વિચાર, લાગણી અને અભિવ્યક્તિ.ઇંગ્લીશને ભાંડવાથી આપણી ભાષા જીવી નહીં જાય
યુનેસ્કોના જણાવ્યા મુજબ દર બે અઠવાડિયે એક ભાષા અદ્રશ્ય થતી જોવા મળે છે. ૨૧મી ફેબ્રુઆરીના રોજ આંતરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસની ઉજવણી નિમિતે માતૃભાષા સાથે લોકો જકડાઈને રહે તેઓ પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો છે. ૧૯૯૯ના નવેમ્બરમાં યુનેસ્કોએ માતૃભાષા દિવસ ઉજવવાનું નકકી કર્યું હતું. ફેબ્રુઆરી ૨૦૦૦ થી દર વર્ષે આ દિવસને ઉજવવામાં આવે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસને ઉજવવા માટેનો ઉદેશ એ છે કે ભાષા અને સંસ્કૃતિની વિવિધતાને સન્માન મળે તથા બહુ ભાષાવાદને પ્રોત્સાહન મળે. દુનિયાની વિવિધ સંસ્કૃતિ ધરાવતા લોકો વચ્ચે સંવાદ અને સંપર્ક સાધવા તેમજ એકબીજાને સમજવા માટે દરેક સમાજની મુર્ત અને અમુર્ત ધરોહરનું જીવંત રાખવા માટેનું સક્ષણ સાધન જો કોઈ તો તે માતૃભાષા છે.
ભારતમાં બંધારણ માન્ય ૨૨ ભાષા છે પરંતુ સમગ્ર દેશમાં ૨ હજારથી વધુ બોલી બોલાય છે.
માતૃભાષાને લુપ્ત થતી જતી બચાવવાનો સમય હવે આવી ગયો છે. માતૃભાષાએ તો આપણી પોતીકી અણમોલ જણસ છે અને આમ ખોવાતી,લૂંટાતી આપણાથી ન જોવાય. માતૃભાષા આપણે સાદ કરી રહી છે. માતૃભાષા જીવનનું અમૃત અને જીવનનો ધબકાર છે. આ કામને વહેલામાં વહેલી તકે માથે ઉપાડી લેવું આ આપણા સૌની જવાબદારી છે. કેટલાય બાળ દેવતાઓ વિદેશી ભાષામાં શિક્ષણ આપવાની ઘેલછામાં ઘેલછામાં માતૃભાષાના અમુલ્ય વારસાથી અળગા થઈ રહ્યા છે તો આ માતૃભાષાનો સૌએ એક સંકલ્પ કરવો જોઈએ
માતૃભાષા દિવસ એ હકીકતમાં માતૃભાષા માટે આંદોલનનો દિવસ છે. પરંતુ હું તો તેને ઉજવણીનો દિવસ કહીશ. કારણ કે ભાષા એ અભિવ્યક્તિનું માધ્યમ છે. મારી માતૃભાષામાં હું મારા વિચારો અને મારી જાતને વધુ સારી રીતે સ્પષ્ટ કરી શકું છું આપણે આપણી માતૃભાષાને સદા જીવંત રાખવા નો આપણે સૌ પ્રયત્ન કરીએ.
દીપક જગતાપ
***************************************
NOG SS No : 0044
વિશ્વ માતૃભાષા દિવસની શુભેચ્છા.
દરેકને પોતાની માતૃભાષા વહાલી. દુઃખની વાત કે આજની આપણી પેઢી આપણી ગુજરાતી ભાષાથી વિમુખ થઈ રહી છે. સંતાનો અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણી રહ્યા છે.આપણાં સંતાનો પરભાષી જીવનસાથી સાથે લગ્ન કરતાં હોવાથી પણ ગુજરાતી ભાષાનું વર્ચસ્વ ઘટી રહ્યું છે.
આવા સંજોગોમાં રણમાં મીઠી વીરડી સમાન આપણું ગૃપ કોઈ હરીફાઈ વિના સૌને લખવાની પ્રેરણા આપે છે અને આપણાં આદરણીય દાદીશા નિઃસ્વાર્થભાવે જોડણી સુધારી આપણું ભાષા પરનું પ્રભુત્વ વધારી રહ્યા છે તે વંદનીય છે.આવાં ગૃપમાં ખરેખર યુવા વર્ગ સામેલ થાય એ જરૂરી છે.
મારી માતૃભાષા
ગુજરાતી
ગર્વ
છે ગુજરાતી હોવાનો.
વિભૂતિ દેસાઈ ઘાસવાલા બિલીમોરા.
*****************************************
NOG SS No :- 0022
વિષય : માતૃભાષાનું ગૌરવ
વિભાગ : ગદ્ય
પ્રકાર : વાર્તા
શીર્ષક : ગુજરાતી માધ્યમ
લેખક : જ્યોતિન્દ્ર દિનેશચંદ્ર મહેતા, પાલઘર
“જગતની પહેલી ભાષા કઈ હતી તે હું જાણતો નથી, પણ જ્યારે જગતનો અંત થશે તે સમયે જે ભાષાઓ જીવતી હશે, તેમાંથી એક ગુજરાતી હશે.” મનસુખલાલ મારડિયાના આ વિધાન સાથે જ મુંબઈના સર ફિરોજશા સભાખંડમાં તાળીઓ વાગવા માંડી.
મનસુખ મારડિયાએ પોતાના ચશ્મા લુછ્યા અને એક ગર્વિલા સ્મિત સાથે પોતાનું સ્થાન ગ્રહણ કર્યું. મનસુખ મારડિયા પ્રસિદ્ધ ભાષાશાસ્ત્રી ગણાતાં આને તેમના ગુજરાતી ભાષા ઉપરના પ્રભુત્વને લીધે સાહિત્ય અને ભાષાનાં કાર્યક્રમોમાં તેમને મંચની શોભામાં અભિવૃદ્ધિ કરવા બોલાવવામાં આવતાં.
આજે ૨૧ ફેબ્રુઆરી, માતૃભાષા દિન નિમિત્તે આયોજિત કરવામાં આવેલા કાર્યક્રમમાં તેમણે માતૃભાષાનું ગૌરવ વધારતું વક્તવ્ય આપ્યું હતું.
પછી ઉદ્ઘોષક મંચ ઉપરથી જાહેરાત કરી,”આપ શ્રોતાઓમાંથી કોઈ માતૃભાષા વિશે કંઈ કહેવા માગતું હોય તો સ્વાગત છે. સભામાં સોપો પડી ગયો. અચાનક એક યુવક ઊભો થયો અને મનસુખ મારડિયાનો ચહેરો પડી ગયો.
તે યુવક મનસુખના ચરણસ્પર્શ કરીને ધ્વનિવર્ધક યંત્ર પાસે ગયો અને કહ્યું,”હેલો દોસ્તો, હું આજે મારી માતૃભાષા વિશે બે શબ્દો કહેવા માગું છું. હું છું રોહિત મનસુખ મારડિયા, ગુજરાતી ભાષાના પ્રખર ભાષાશાસ્ત્રી મનસુખ મારડિયાનો પુત્ર. હું તેમનો પુત્ર હોવા છતાં મને ફક્ત ગુજરાતી બોલતાં આવડે છે લખતાં આવડતું નથી. તેનું કારણ હું અંગ્રજી માધ્યમની શાળામાં ભણ્યો છું. જે થોડું વાંચી શકું છું તે મારી માતાના પ્રતાપે.” તેના આ વિધાનથી સભામાં ચણભણાટ શરુ થઈ ગયો. આયોજકો અને મનસુખ મારડિયાનો ચહેરો પડી ગયો.
પણ રોહિત જાણે તે વાતથી બેખબર હોય તેમ તેણે પોતાનું વક્તવ્ય શરૂ રાખ્યું,”બધાંને આ વાતથી આશ્ચર્યનો ઝાટકો લાગ્યો હશે પણ આ સત્ય છે જેનાથી તમે મોં નહીં છુપાવી શકો. તમે જ વિચારો કે જે વ્યક્તિએ પોતાનું સંપૂર્ણ જીવન ગુજરાતી ભાષાને પ્રદાન કર્યું છે તેણે પોતાના પુત્રને અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણાવ્યો. તેનું મૂળ કારણ છે ગાડરિયો પ્રવાહ. આપણી ગુજરાતી ભાષા સાંસ્કૃતિક ભાષા, અલંકારોની ભાષા, ધંધામાં સૌથી વધુ ચાલતી ભાષા હોવાં છતાં આપણે શા માટે તેનાથી વિમુખ થઈ રહ્યા છીએ? હું કોઈ ભાષાને ઉતારી પાડવા નથી માગતો. દરેક ભાષાનું આગવું મહત્વ છે અને હું દરેક ભાષાને મહત્વ આપું છું કારણ દરેક ભાષા આખરે કોઈકની માતૃભાષા છે. પણ અહીં હું આ મંચ ઉપરથી જાહેર નિવેદન કરવા માગું છું કે તમે તમારા સંતાનો ને જુદી જુદી ભાષાનું જ્ઞાન આપો પણ પ્રાથમિક શિક્ષણ માતૃભાષામાં જ આપો, નહીંતર એ દિવસ દૂર નહીં હોય જ્યારે આપણી ભાષા પણ મરણપથારીએ હશે. હું રોહિત મનસુખ મારડિયા સોગંધ ખાઉં છું કે મારા પિતાએ ભલે લોકલાજ ખાતર અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણાવ્યો પણ હું મારા દીકરાને ગુજરાતી માધ્યમની શાળામાં ભણાવીશ. શું તમે તૈયાર છો?”
સંપૂર્ણ સભાખંડમાં તાળીઓનો ગડગડાટ થઈ ગયો અને મનસુખ મારડિયાના ચહેરા ઉપર ફરી ગર્વિલુ સ્મિત આવી ગયું.
જયોતિન્દ્ર મહેતા
**************************************
NOG SS NO:004
*વિષય: વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ*
*શીર્ષક: વિશ્વ માતૃભાષા*
વિશ્વમાં બોલાતી માતૃભાષાઓને *વંદન*આજે દરેક દેશ પ્રજા અને તેની બોલાતી માતૃભાષા દિવસ ઉજવાય રહ્યો છે.
આપણાં ભારતમાં જ આપણે કેટ કેટલીય ભાષા બોલીએ છીએ, મૂળમાં બ્રહ્મા પુત્રી *મા સરસ્વતીએ* સંસ્કૃત, દેવનાગરી ભાષા સાથે સાથે દરેક દેશમાં વ્યવહાર સમજવામાં માનવી ને પશુપંખીથી જુદો પાડવા એક રૂપ આપ્યું તે ભાષાનું..પણ માનવે પણ તેમાં મારું મારું કરી માતૃભાષા શબ્દને જન્મ આપ્યો.
આપણે ત્યાં બોલાતી વિભિન્ન ભાષાઓને ન સમજી શકાય તો મહાત્મા ગાંધીએ આપણને રાષ્ટ્રભાષા તરીકે *હિન્દી* ભાષાનો વપરાશ કરવાનું સુચન કર્યું.તે અપનાવવા માટે પણ આજે કેટલાક રાજ્યો વિરોધ કરે છે.
અંગ્રેજી ભાષા એક માધ્યમ બની જઈ દેશવિદેશની પ્રજાને નજદીક લાવતી ગઈ.તો શું તે ભાષા નથી?તેનું પ્રભુત્વ છે આજે વિશ્વભરમાં.તો વાડા ન બાંધો. તેને પણ હું તો એક ભાષા તરીકે *વંદન* જ કરું છું. એક સરસ દાખલો આપું..અમેરીકામાં એક ભારતીય નાગરીક ઘરની બહાર નીકળ્યો. બહાર ઊભેલા સ્વીપરે કહ્યું,”good morning “ ભારતીયની ભ્રકુટી ખેંચાય તે માતૃભાષાનાં હિમાયતી હતાં.એક વાત પૂછું દેશ એમનો અપનાવ્યો, ત્યાંની સરકારનાં કાયદા અપનાવ્યા અરે ત્યાંના ડોલર અપનાવ્યા.અભિમાનથી કહો છો મારો દીકરો તો અહીં વર્ષોથી સ્થાયી થયો છે, તો વિશ્વની ભાષા માટે કેમ આ પ્રતિક્રિયા..મિત્રો દરેક ભાષા તેમની
માતૃભાષા જ છે.
તમને બધાંને થશે હું મારી માતૃભાષાને નથી ચાહતી..કે શું? મને તો ખૂબ પ્રેમ છે મારી માતૃભાષા માટે પણ મને બીજી ભાષામાટે કોઈ અણગમો પણ નથી.
હા! જરૂર કહીશ આજની યુવા પેઢીને બધી ભાષા શીખો પણ માતૃભાષાને ન વિસરો. દેશ વિદેશની ભાષા શીખો પણ ગર્વથી માતૃભાષા વિશ્વનાં ખૂણામાં રહીને પણ તમારા બાળકોને માહિતગાર કરો.બાળક જરૂર તમારા
બુજૂર્ગ સાથે પ્રેમનો ભાવ સમજી શકે. અંગ્રેજી,ફ્રેન્ચ કે જર્મની કે જાપાનીસ કે ઈટાલીયન ભાષા જ બોલે છે ને તે તેમની પણ માતૃભાષા છે. સ્વામી વિવેકાનંદ સર્વ ધર્મ સભાને અંગ્રેજીમાં જ સંબોધી હતી, તેમના ગુરુ રામકૃષ્ણ
પરમહંસજી પણ ભારતીય ધર્મ અંગ્રેજીમાં જ સમજાવ્યો હતો. મધરટેરેસા વિદેશી સ્ત્રી હતાં પણ ભારતની દરેક ભાષા જાણતાં હતાં..!
એકવાર ઋષિકેશ હું ગંગાકિનારે સવારે પ.૩૦ વાગે બેઠી હતી, સુંદર સૂર્યોદય થઈ રહ્યો હતો.અચાનક એક ફ્રેન્ચ યુવતી મીરાંબાઈ જ જોઈલો. હાથમાં એકતારો, ગળામાં રૂદ્રાક્ષ હાથે ફૂલનાં કંગન અને તેણે મીરાંનાંએકપછી
પદો તેનાં સુંદર કંઠે ગાવા માંડ્યા હું તો દિગ્મૂઢ ! શું કહું ક્યાં ભાષાનું બંધન હતું ! અરે ! હું તો એને નત મસ્તક નમન કરવા સિવાય શબ્દ વિહિન રહી જ ન શકી. મને ત્યારે સમજાયું કે જો આપણી ભાષા એણે આટલા પ્રેમથી અપનાવી તો આપણે કેમ તેની ભાષાને ન અપનાવી શકીએ? તે દિવસે મને વિશ્વની સર્વે માતૃભાષા પર ને મા સરસ્વતિનો મહિમા સમજાય ગયો, મિત્રો.
તો મિત્રો આજે *વિશ્વ માતૃભાષા દિન*છે જે મા સરસ્વતીનાં એક રૂપ છે. માટે સર્વ ભાષાને મારા સત સત વંદન છે.🙏🙏🙏
જયશ્રી પટેલ
૨૧/૨/૨૧
******************************************
NOG SS NO : 0095
શીર્ષક :- વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ
આજના આ માતૃભાષા દિવસ નિમિત્તે આપ સૌ સ્વજનોને મારાં વંદન. ગુજરાતી આપણી માતૃભાષા. મને ગુજરાતી હોવાનો ખૂબજ ગર્વ છે. અને મારી માતૃભાષા ગુજરાતી છે , જે ભાષામાં એવી તાકાત હોય કે તમારા હૃદય નો વિચાર તમે સામેની વ્યક્તિને સચોટ રીતે સમજાવી શકો , જે ભાષામાં વિશાળ શબ્દભંડોળ હોય, એવી મારી માતૃભાષા થી હું સમાજમાં પણ મસ્તક ઉંચું લઈને જીવી શકી છું.
આપણે સૌ જાણીએ જ છીએ કે ગુજરાતી ભાષા નું શબ્દભંડોળ અંગ્રેજી કરતાં ઘણું વધારે છે. બાળક માતૃભાષામાં ભણતો હોય તો તેને શિક્ષણનો બોજ નહીં લાગે. આખી દુનિયાનાં નિષ્ણાતો માને છે કે શિક્ષણ તો માતૃભાષામાં જ હોવું જોઇએ. હાલ પણ આપણે જોઈએ તો આપણી આસપાસમાં જ ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવેલ ડોક્ટરો, એન્જિનિયર, વૈજ્ઞાનિક વગેરે માતૃભાષામાં જ ભણીને આગળ આવેલા છે.
“ હું આજે વૈજ્ઞાનિક બની શક્યો છું, કારણકે હું મારી માતૃભાષા માં ભણ્યો છું. “
ડૉ.એ.પી.જે.અબ્દુલ કલામ
આ રહ્યું એનું જીવંત ઉદાહરણ. બાળક જ્યારે માતાનાં ગર્ભમાં હોય છે ત્યારથી જ તે પોતાની માતૃભાષા સાંભળતું હોય છે. અને જેમ જેમ મોટું થતું જાય તેમ તેમ બોલતાં પણ શીખે છે. તેને વ્યાકરણ શીખવવું પડતું નથી. પણ તેની આસપાસ નું વાતાવરણ જ એને અનુરૂપ હોવાથી બાળક એમાંથી જ શીખતો જાય છે. આજ છે એનું પાયાનું ઘડતર. શાળામાં જતાં જ બાળક જો અંગ્રેજી માધ્યમમાં ભણશે તો તેને કાવ્ય કે ગીત ગોખવા પડે છે. એનો અથૅ કે ભાવ નથી સમજતો. જ્યારે ગુજરાતમાં ગવાતાં બાળગીતો જેમ કે…
“ હાથી ભાઈ તો જાડા…” તો આવાં ગીતોને અભિનય કે હાવભાવથી જ બાળક હોંશે હોંશે ગાવા લાગશે. આમ આ ગુણ બાળકમાં માત્ર માતૃભાષામાં જ શિક્ષણથી મળી શકે છે. માતૃભાષા માં જ્ઞાન લેતો માનવી વિચારશીલ અને વિદ્વાન બની શકે છે.
આજે મને એ વાતનું પણ ગર્વ છે કે મેં મારાં સંતાનોને માતૃભાષામાં જ શિક્ષણ અપાવ્યું છે અને એ પણ એક એવી સંસ્થા કે જેનો પાયો શ્રી ગિજુભાઈ બધેકા અને શ્રી નાનાભાઈ ભટ્ટે નાંખેલો છે જે સંસ્થા છે .
“ શ્રી દક્ષિણામૂર્તિ વિનયમંદિર .ભાવનગર. “
અને બીજો ગર્વ મને એ છે કે હું આજ સંસ્થામાં બત્રીસ વર્ષ નોકરી કરીને મારી માતૃભાષાનાં જ્ઞાન ને બાળકોમાં સમર્પિત કરી શકી છું.
“ બાળકનાં દેહનાં વિકાસ માટે જેમ માતાનું દૂધ સ્વાભાવિક છે તેમ તેના મગજનાં વિકાસ માટે માતૃભાષાનું જ્ઞાન સ્વાભાવિક છે. “
ગાંધીજી.
માતા, માતૃભાષા અને માતૃભૂમિને આજનાં દિવસે વંદન.
દીપિકા ચાવડા. ‘ તાપસી ‘
*******†*******************†*********†**
NOG SS NO . 0055
વિષય: માતૃભાષા દિવસ
પ્રકાર : ગદ્ય
ચિંતન કણિકા
✨✨✨✨✨✨✨.
આજના દિવસે ગુજરાતી ભાષા માટે અને ગુજરાતી હોવા માટે ગૌરવ થાય તે સ્વાભાવિક છે , થવું જ જોઈએ…અને રચનાઓ પણ કેટલી? અભિવ્યક્તિ પણ કેટલી? પે ‘ લું…કહ્યું છે ને કે….” ગણ્યા ગણાય નહી અને વીણ્યા વીણાય નહી.. ” એટલા વિચારો અને શબ્દો…
માતૃભાષાને કોણ પ્રેમ નહી કરતું હોય? કદાચ કોઈ એવો પેદા નહી થયો હોય , પરંતુ સવાલ એ છે કે ગુજરાતી માધ્યમની શાળાઓ બંધ કેમ થઈ રહી છે? શું આ પ્રેમ સાહિત્ય પૂરતો જ સીમિત છે?
કોણ પોતાના બાળકોને ઇંગ્લિશ માધ્યમ ના બદલે ગુજરાતી માધ્યમ કે મરાઠી માધ્યમની શાળાઓ દ્વારા શિક્ષણ અપાવવા માંગે છે?
સવાલ નાનો છે પણ વિચારવા જેવો જરૂર છે……..
જો તમને ખબર હોય તો કહેશો 🙏🙏🙏
શ્રદ્ધા ભટ્ટ
વાપી
21/02/2021
*****************†**********************
NOG SS No : 0001
(મને ગમતી કૃષ્ણ દવે ની રચના)
(માતૃભાષા દિવસ)
મોર્ડન મમ્મી !
(ચેતવણી-માત્ર દેખાદેખીને કારણે બાળકોની પાછળ પડી જતી મમ્મીઓ માટે જ)
મોર્ડન મમ્મીનો ભારે ત્રાસ છે
રહેવાનુ રાખ્યું છે અહિયાં ગુજરાતમાં ને લેવાતા ઇંગ્લિશમાં શ્વાસ છે
મોર્ડન મમ્મીનો ભારે ત્રાસ છે
વેકઅપ,ક્વીક,ફાસ્ટ ચલો ઝટ્ટ કરો બ્રશ એન્ડ ઈટ ધીસ પોટેટો ચિપ્સ
ઑલરેડી ઑનલાઇન ક્લાસ ઈઝ સ્ટાર્ટ કેમ ભૂલી જાય રોજ મારી ટિપ્સ ?
દાદીમા બોલ્યા કે ધીમે જરાક્,ત્યાં તો મમ્મી ક્યે નોટિ,બદમાશ છે
મોર્ડન મમ્મીનો ભારે ત્રાસ છે
સાયન્સ કે મેથ્સમાં કે ઇંગ્લિશ કે ગમ્મે ત્યાં માર્કસ એક ઓછો ના ચાલે
મોર્ડન મમ્મીઓ તો જીનીયસ બનાવવાના સપનામાં રાત દિવસ મ્હાલે
લેફ્ટ રાઇટ લેવાતા બાળકને’ય લાગે કે ચોવીસ કલ્લાક એના ક્લાસ છે
મોર્ડન મમ્મીનો ભારે ત્રાસ છે
નાનકડું પંખી પણ પોતાની પાંખોથી રાખે છે ઉડવાની આશા
બાળકને’ય થાય કેમ બોલી શકાય નહીં દાદા ને દાદીની ભાષા ?
મા કરતાં મામીની બોલબાલા હોય એવા પીંજરામાં આખ્ખું આકાશ છે
મોર્ડન મમ્મીનો ભારે ત્રાસ છે
કૃષ્ણ દવે
તા-૯-૨-૨૦૨૧
પ્રદીપ રાવલ. સંચાલક
****†****†**********************††*
*NOG SS No : 0077*
*વિભાગ:પદ્ય મૌલિક*
*વિષય:માતૃભાષાનું ગૌરવ*
*શબ્દ:એમ કેમ..?*
એક ભાઈ નામે પ્રશ્નોરા ,
પુછતાં રહેતાં પ્રશ્નો
અદકેરાં…!
ગુજરાતી ભાષાના
હિમાયતી,
પોતાની માતૃભાષા ઘણી ગમતી ..!
અંગ્રેજી પર
ચઢતી ચીડ ઘણી ,
અંગ્રેજી શબ્દો સાંભળી ભાગે ઘર ભણી..!
એમને ન સમજાતું
કે પીયુટી પુટ
તો સીયુટી કટ…
એમ કેમ …?
વાઈફ અને નાઈફ સરખું
બોલાય પણ,
નાઈફમાં કે નો ઉચ્ચાર
ના બોલાય…!
એમ કેમ..?
કાકી,મામી,માસી
બધાંય માટે આંટી,
કાકા,મામા,માસા
બધાય માટે અંકલ..!
દરેક સંબંધોથી રચાતી
ગરિમા અલગ,
તો ય એકજ શબ્દથી સંબંધ બધાંય લગોલગ …?
એમ કેમ..?
ગુજરાતી તો મારી મીઠડી ભાષા,
બારગાઉં એ બદલાતી
ભાષા…!
તો ય એનાં સંદર્ભો હેમખેમ,
ગુજરાતી ભાષામાં
જ એમ કેમ..?
ભાષા મારી ગુજરાતી
અલગારી,
હું છેલછબીલો ગુજરાતી…!
ૠતંભરા વિશ્વજીત
*ૠત્વિશ્વ*
************************†*************
NGO સાહિત્ય સરિતા ( ૧ )
NOG SS No.- 0032
*વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ*
હું ગુજરાતી હું ગુજરાતની,
હું ગુજરાતણ મારી ભાષા ગુજરાતી.
જયાં ન પહોંચે કોઈ ત્યા પહોંચે ગુજરાતી.
હું ગુજરાતી મારી માતૃભાષા ગુજરાતી.
ગૌરવ મારા ગુજરાતનું અને ભાષા ગુજરાતીનું.
હું સેવાભાવી જનસેવા એજ પ્રભુસેવા.
હું ગુજરાતી મારું ગમતીલું ગુજરાત.
ઠેર ઠેર સંભળાતી ભાષા ગુજરાતી.
હું તો બોલું કક્કો અને બારાક્ષરી ,
કખગઘચછજ અને કકાકિકીકુકૂ
આજ ગુજરાતીનો સૂર ગાજે ગુજરાતમાં.
રણકો મારા ગુજરાતનો સમગ્ર દેશમાં.
જનસેવા એજ પ્રભુસેવા.
અહીં સાબરમતી , અહી તાપી
અહી મહી , અહી નર્મદા..
અહી પર્વતોની હારમાળા
રણકો મારા ગુજરાતનો સમગ્ર દેશમાં.
જનસેવા એજ પ્રભુસેવા.
જય સોમનાથ, જય દ્વારકાધિશ
જય ગણપતપુરા ,જય શંખલપુર
ઠેર ઠેર યાત્રા તીર્થ ધામ…
એવી મારી ગુજરાતની ધરતી
જય જય ગરવી ગુજરાત
રણકો મારા ગુજરાતનો સમગ્ર દેશમાં
જનસેવા એજ પ્રભુસેવા.
જ્યા જન્મ્યાછે કવિ નરસિંહમહેતા
કવિ કલાપી કવિ નર્મદ અને મીરાબાઇ…
ઈ પવિત્ર પાવન ભૂમીને સલામ.
જય જય ગરવી ગુજરાત
રણકો મારા ગુજરાતનો સમગ્ર દેશમાં.
જનસેવા એજ પ્રભુસેવા.
આજ સંગીતની દુનિયામાં પણ વાગે સારેગમપ.
મીઠી લાગે છે અમારી માતૃભૂમિ અને માતૃભાષા .
લહેકોછે અમારી ગુજરાતીમાં , જનસેવા એજ
પ્રભુસેવા આપણાં દેશનું રાષ્ટ્રગીત
પણ ગુજરાતી .. જનગણમન.
જનસેવા એજ પ્રભુસેવા
❤❤❤❤❤❤❤❤❤
મીના માંગરોલીયા મીનુ.
અમદાવાદ.
21/2/2021
✍
**********************************
NOG SS NO:0019
*માતૃભાષા*
કયાંક એવું તો નહી બને ને કે
વીસ પચ્ચીસ વરસ પછી
આપણે માતૃભાષા ગુજરાતી
બચાવવાની ચર્ચા પણ
અંગ્રેજીમાં કરવી પડશે?
કમ્પ્યુટરના કાળઝાળ યુગમાં
કકાનો સ્વાદ સુકકો
થાતો જાય છે, બારખડી
રીતસર પોતાના અસ્તિત્વને
ટકાવવા માટે લડી રહી છે.
*ક*–
કલમનો *‘ક’*
ખરેખર ઘાયલ થઇ ગયો છે
કોઇ તો મલમ ચોપડો,,
*ખ*–
ખડીયાનાં *‘ખ’*
ની શ્યાહી ખૂટી ગઈ છે.
*ગ*–
ગણપતિને બદલે ગેમ, ગુગલનો
*‘ગ’* ગોખાતો જાય છે.
*ઘ*–
અમે બે અને અમારા એક
ઉપર ઘરનો *‘ઘ’*
પૂર્ણવિરામ પામી ગયો છે.
*ચ*–
ચકલીનો *‘ચ’* ખોવાઇ
ગયો છે મોબાઇલના
ટાવરો વચ્ચે….
*છ*–
છત્રીના *‘છ’* ઉપર જ
માતૃભાષાને પ્રેમ કરનારા
લોકોનો વરસાદ
ઓછો થઇ ગયો છે.
*જ* –
જમરૂખનો *‘જ’* જંકફૂડમાં
ફુગાઇ ગયેલા ખમણ જેવા
બચ્ચાઓ જન્માવી રહ્યો છે.
*ટ* –
ટપાલીનો *‘ટ’* તો ટેબ્લેટ
અને ટવીટરના યુગમાં
ટીંગાય ગયો છે.,,,,
એક જમાનામાં ટપાલીની
રાહ આખુ ગામ જોતુ હતુ,
હવે આખા ગામની રાહ
ટપાલી જોવે છે કે કોક તો
ટપાલ લખશે હજુ,,,?
*ઠ*– ઠળિયા થૂંકી થૂંકીને
બોર ખાતી આખી પેઢીને
બજારમાંથી કોઇ
અપહરણ કરી ગ્યુ છે.
*ડ*–
ડગલા તરફ કોઇએ ધ્યાન
નથી દીધુ એટલે ઇ
મનોચિકિત્સકની દવા
લઇ રહ્યો છે.
*ઢ*–
એ.સી.સ્કૂલોમાં ભણતા
આજના બચ્ચાઓને
પાણાના ઢગલાના *‘ઢ’*
ની સ્હેજ પણ કિંમત નથી.
*ણ*–
ની ફેણ લોહી લુહાણ
થઇ ગઇ છે પણ કોઇને
લૂંછવાનો સમય કયાં,,?
*ત*–
વીરરસનો લોહી તરસ્યો
તલવારનો *‘ત’* હવે માત્ર
વાર્ષિકોત્સવના રાસમાં
કયાંક કયાંક દેખાય છે,,
*થ*–
થડનો *‘થ’* થપ્પાદાવમાં
રીસાઇને સંતાઇ ગયો છે
કારણ કે એ સંતાનો થડ
મુકીને કલમની ડાળીએ
ચોંટયા છે,,,
*દ* –
દડાનો *‘દ’* માં કોઇએ
પંચર પાડી દીધુ છે એટલે
બિચાકડો દડો દવાખાનામાં છેલ્લા શ્વાસ પર છે,,
*ધ*–
ધજાનો *‘ધ’* ધરમની
ધંધાદારી દુકાનોથી અને
ધર્મના નામે થતા હુલ્લડો
જોઇને મોજથી નહી પણ
ડરી ડરીને ફફડી રહ્યો છે.,,
*ન*–
ઇલેકટ્રોનિક આરતીની વચ્ચે
નગારાના *‘ન’* નો અવાજ
સંભળાય છે કોને,,?
*પ*–
પતંગનો *‘પ’* તો બહુ મોટો
માણસ થઇ ગયો છે અને
હવે પાંચસો કરોડના
કાઇટ ફેસ્ટીવલ નામે
ઓળખાય છે.,,
*ફ*–
L.E.D. લાઇટના
અજવાળામાં ફાનસનો *‘ફ’*
માત્ર ફેસબુક પર દેખાય છે.
*બ*–
બુલફાઇટના ક્રેઝની વચ્ચે
બકરીના *‘બ’* નો બધાયે
બેન્ડ વાળી દીધો છે.,,
*ભ* –
મોબાઇલ અને કમ્પ્યુટરની
અધતન રમતો,
ભમરડાના *‘ભ’* ને
ભરખી ગઇ છે.
*મ*–
મરચાનો *‘મ’* હવે કેપ્સીકમ
થઇ ગયો છે ને મોબાઇલના
સ્ક્રીન સેવર પર ડોકાયા કરે છે.
*ય* –
ગાયને ગાયનો *‘ય’* બંને
બિચારા થઇને કત્તલખાને
રોજ કપાયા કરે છે.
*ર*–
રમતનો *‘ર’* તો સિમેન્ટના
જંગલો જેવા શહેરોની સાંકડી ગલીઓમાં અને ઉંચા ઉંચા ફલેટની સીડીઓ ઉતરતાં- ઉતરતાં જ ગુજરી ગયો છે.,,
*લ*–
લખોટીનો *‘લ’* તો ભેદી રીતે પલાયન છે, કોઇને મળે તો કહેજો.,,
*વ*–
વહાણના *‘વ’* એ તો કદાચ
હાજી કાસમની વીજળી સાથે જ
જળ સમાધિ લઇ લીધી છે.
*સ* –
સગડીનો *‘સ’* માં કોલસા
ખૂટી જવાની અણી માથે છે.,,
*શ* –
એટલે જ કદાચ શકોરાના
*‘શ’* ને શિકસ્ત પામતી નવી પેઢીને માતૃભાષા બચાવવાની ભીખ માંગવાની નોબત આવી છે.
*ષ*–
ફાડીયા *‘ષ’* એ તો ભાષાવાદ,
કોમવાદ અે પ્રદેશવાદના
દ્રશ્યો જોઇને છાનો મૂનો
આપઘાત કરી લીધો છે.,,
*હ* –
હળનો *‘હ’* તો વેચાય ગ્યો છે
અને એની જમીન ઉપર
મોટા મોટા મોંઘા
મોલ ખડકાય ગ્યા છે.,,
*ળ*–
પહેલા એમ લાગતું હતું કે
એક *ળ’* જ કોઇનો નથી.
પરંતુ હવે એમ લાગે છે કે
જાણે આખી બારાખડી જ
અનાથ થઇ ગઇ છે.,,
* ક્ષ/જ્ઞ* –
ક્ષાત્રત્વની જેમ માતૃભાષાના
રખોપા કરવાનો જ્ઞાનયજ્ઞ
કયા ચોઘડીયે
શરૂ કરીશું આપણે સૌ ,,,?
આવો ઘાયલ થઇ ગયેલી
ગુજરાતીને ફરી સજીવન કરીએ,
બેઠી કરીએ, પ્રેમથી પોંખીએ.
ગુજરાતી બોલીએ,
ગુજરાતી વાંચીએ,
નવી પેઢીને ગુજરાતીમાં
ભણાવીએ અને એક સાચા
ગુજરાતી તરીકે જીવીએ
(સૌજન્ય )અજ્ઞાત
કલ્પનાબેન ત્રિવેદી
***************************************
NOG SS NO : 0026
માતૃભાષા – મારા વિચારો.
અછાંદસ.
પૃથ્વીનાં ગાલ પર લખાયેલા ગુલાબી ગીત સમી મારી માતૃભાષા.
મારી “મા” નાં હાલરડાંમાં ગવાયેલું અમી ભરેલું મધુરમ્ ગીત સમી મારી માતૃભાષા.
ઊભા, પાકેલાં મોલ ભર્યા ખેતરમાં ઝૂલતાં ડોડલાંઓ માંથી લ્હેરાતાં પવનનું સંગીત સમી મારી માતૃભાષા.
કુંવારી કન્યાએ લખેલાં કોડભર્યા પ્રેમ પત્રોમાં, ગુલમહોર જેવાં શબ્દોની ઉભરતી પ્રીત, એ જ મારી માતૃભાષા.
ફાગણમાં હોળીના રંગ થી રંગાયેલા લાલ, પીળા, વાદળી રંગોની અસર સમું સ્મિત એ જ મારી માતૃભાષા.
મારા ગામના પાદરથી વહેતી નદીનાં પાણીની છોળોમાંથી ઉભરતું એક મહાકાવ્ય જેવું સંગીત, એ જ મારી માતૃભાષા.
ગાંધી, સરદાર દ્વારા બોલાયેલી સ્વાતંત્ર્યતાની સ્વર્ણિમ ભાષાની રીત, એ જ મારી માતૃભાષા.
ઝળહળતી, સદાયે ચમકતી આ રૂપેરી આકાશે, એક લિપિ વંચાય અસ્ખલિત, એ જ મારી માતૃભાષા.
મારા ભાગ્યને કંકુવરણાં અક્ષરોથી શણગારતી, નવનીત, એ જ મારી માતૃભાષા.
અંજના ગાંધી “મૌનુ”
વડોદરા
**********†**********†*****************
NOG SS No : 0015
માતૃભાષા દિવસ
શીર્ષક:- મારી ભાષા ગુજરાતી
મારા ગુજરાત તણી આ વાત નિરાળી
ગુજરાત વસે જયાં એક વસે ગુજરાતી.
રણ,જંગલ,પર્વત ને સરિતા છલકાતી
કાયમ રહેતી જોને મોસમ મલકાતી.
સિંહ જેવા નર, કેવી નારી મર્દાની
વાતો સાંભળતા ફૂલે ગદગદ છાતી.
ગામ, શહેર વળી કેવા નગર રૂપાળાં
શૂરા સાવજડા ખાંભીએ ખોડાણા.
સંતો, ખાખી, પીર ફકીરો મસ્તાની
દેવોના દૂત મળે હા અલમસ્તાની.
દાતારી, ધર્મ ,ખુમારી જો વખણાતી
જગ આખામા એની વાતો કહેવાતી.
છાતી ઠોકી બોલે જેના નર નારી
હું ગુજરાતી મારી ભાષા ગુજરાતી.
મેહુલ ત્રિવેદી
ખેરાળી
*******************†*****************
NOG SS.NO ,0094
વિષય. માતૃભાષા દિવસ🦋
જન્મતાની સાથે હિંચોળી મુજ ને એ પ્યારી માતૃભાષા મારી હીંચકે રેશમ ડોરી બની એજ માતૃભાષા મારી.
બોલચાલ શિખવી મુજ ને
એ જ માતૃભાષા મારી.
પગલે પગલે બોલી હું
એ માતૃભાષા મારી.
લખી રસિક.કવિ કવયિત્રીઓએ
એ જ માતૃભાષા મારી.નરસિંહ, મીરા,ઉમશંકરે શોભાવી એ માતૃભાષા મારી..
જ્ઞાનની અવિરત ગંગા
અસ્ખલિત વહેતી..મુજ
સાફ્લ્ય જીવને
એ જ માતૃભાષા મારી.
પરોઢનુ પ્રભાતિયુ કે વેદનાની વાણી
એ માતૃભાષા મારી.
લાડલી ગોવધઁન,ઉમાશંકર,
નરસિંહ મીરાંની
એ માતૃભાષા મારી.
અધિકાધિક પ્રેમાળ મારી
માવડી અને માતૃભાષા મારી.
વંદન માવડી અને માતૃભાષા ને …દિસે ચોમેર અદકેરી
એ જ માતૃભાષા મારી.
પરેશા ભટૃ.
🙏🌷
**************************************
NOG સાહિત્ય સરિતા 1.
NOG SS NO. 0060
વિષય: વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ.
પ્રકાર: પદ્ય. અછાંદસ.
શીર્ષક: વંદન તને…
વંદન તને માતૃભાષા ગુજરાતી
સંસ્કારે સદીઓથી સચવાણી,
સ્નેહની અવિરત સરવાણી,
ગદ્યરૂપે ગ્રંથોમાં સચવાણી,
પદ્યરૂપે કવિ – કલમે સમાણી,
લોકસાહિત્યરૂપે લોક – મુખે ગવાણી,
ખળ ખળ વહેતી સરિતા સમાણી,
આભ અટારીએ અરુણિમ રંગો પાથરતી,
બની પંખી મીઠું ટહુકતી,
ફૂલો થઈ ઉપવનમાં ફોરતી,
વાસંતી વાયરો થઈ લહેરાતી,
કુમળી કળીઓ થઈ કોળતી,
રુધિર – સમ નસ નસમાં વહેતી,
મનોર્મિઓ ને વહાવતી વારિણી,
સ્પંદન મારાં સુપેરે સજાવતી,
મધુર નાદે દિલ ડોલાવતી,
જનની સમ મુજને જાળવતી,
ફરી ફરી કરું વંદન તને હું,
મારી માતૃભાષા ગુજરાતી,
વ્હાલી માતૃભાષા ગુજરાતી.
ભગવતી પંચમતિયા ‘રોશની’
************†*****************†*******
NOG: SS No — 0089
વિશ્વ ભાષા દિન -21 ફેબ્રુઆરી
પ્રકાર : પદ્ય
શીર્ષક : “માતૃભાષા “
રેખા શુકલ -અમેરિકા
પરિબળ વધ્યું ઉડ્યું મન કલમ કાગળે માતૃભાષા વળગણ,
ચાલ સખી ને સખા આપણને તો માતૃભાષા લાગે ગળપણ.
શ્રધ્ધાનાં ઓટલે “સહિયારું સર્જન” આવો ઓરા તો ભળીએ,
પ્રણય રૂડો અવસર માતૄભૂમિ ભાષાનો આવોને ઝળઝળીએ.
ગુર્જરી છૂંદણા છાંટુ પ્રભાતે, પગલી સવારી છાંટુ કવિતા વાટે,
ગુજરાતણ છું છાંટુ પ્રભાતે, રંગ રૂપાળા ભળે સૌ કવિતા વાટે.
—રેખા શુક્લ
********†*******************************
ન્યુઝ ઓફ ગાંધીનગર
સાહિત્ય સરિતા (૧)
NOG SS No : 0034
વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ
છે
ગર્વ
મને તો
ગોદ મળી
મા ગુર્જરીની
છું હું ગુજરાતી !
અલંકારે શોભતી
બોલી મીઠી ગુજરાતી
નર્મદે દિલથી વખાણી
વ્હાલી મારી ભાષા ગુજરાતી
જય જય ગરવી ગુજરાત !
— ડૉ.રેખા શાહ કચોરીયા
*************************************
NOG સાહિત્ય સરિતા (૧)
NOG SS No : – 0059
વિષય : માતૃભાષા દિવસ.
વિભાગ : પદ્ય.
શીર્ષક ; ” અભિમાન મને
માતૃભાષાનું “.
મને અભિમાન છે માતૃભાષાનું
પ્યારે’ અભિમાન છે ગુજરાતીનું,
છે આ જન્મભૂમિ રામ કૃષ્ણની
આ ભૂમિ છે ગાંધી ને સરદારની
સત્ય-અંહિસા જીવનમંત્ર અમારો
ભાઈચારાની ભાવના મંત્ર અનેરો
તિરંગો અમારી આન-બાનને શાન
છે અમને હૈયે તેનું બહું અભિમાન
સ્થલ જલ ને વાયુ સેના અમારી
દુશ્મન દેશોનો કરે શરમિંદા નમાવી
છે મોદી અમારા પ્યારા પંતપ્રધાન
વિશ્ર્વમાં રોશન થયું ભારતનું નામ
છે ગુજરાતી સાહિત્ય એક અનેરું
છે અભિમાન અમને તેનું અદકેરુ
©️જયકાન્ત એસ ઘેલાણી
પ્યારે’.બોરીવલી.
૨૧.૦૨.૨૧.
*******†*******************************
NOG SS No : 0048
*વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ*
*શીર્ષક – માતૃભાષા*
માનાં ગર્ભમાં શીખાય જે ભાષા,
એ જ આપણી માતૃભાષા.
અજ્ઞાનીનાં ‘અ’ થી જ્ઞાનીનાં ‘જ્ઞ’ માં,
ઘૂઘવે શબ્દોનો અફાટ દરિયો.
નહીં એમાં ભાવ ઊંચનીચનો,
છતાં પણ ભાવ જળવાય સન્માનનો,
વ્યાકરણ અને જોડણી છે પાયાનાં નિયમો,
સાથે છલકાવો ભાવ અભિવ્યક્તિનો.
ગૌરવવંતી માતૃભાષા છે મારી,
જેણે સમજાવ્યો વૈભવ વિચારોનો.
ગર્વ છે મને એના વાહક બનવાનો,
માતૃભાષાના મશાલચીઓ સંગે.
સ્વપ્ન જોવાની હોય જે ભાષા,
એ જ આપણી માતૃભાષા.
પ્રકૃતિ ‘પ્રીત’
********†******************************
NOG SS NO: 0091
શીર્ષક: માતૃભાષા
માતૃભાષા
પંજાબી મરાઠી તમિલ તેલુગુ, ભાષા અનેકગણી.
બધી ભાષાથી ચડિયાતી છે, મારી કાઠીયાવાડી.
દશે દિશામાં ગુંજે છે માતૃભાષા ગુજરાતી.
અલગ લયને અલગ ભાવથી, ગુંજે છે ગુજરાતી.
મહેસાણામાં મહેસાણી ને ગુજરાતમાં ગુર્જરી.
કાઠિયાવાડની કાઠીયાવાડી બધામાં છે નંબરી.
લય લહેકો હોય અલગ, અલગ સૌ ની વાણી.
સૌ સખીઓ સાથે રમે, દઈ હાથ તાળી.
આવો બાપ આવો બેટા આપી મીઠો આવકાર.
મીઠી બોલી મીઠી ભાષા મીઠો આદરભાવ.
શબ્દ શબ્દમાં ગુંજે એના, પ્રેમનો આસ્વાદ.
ગાળો આપે તો પણ લાગે, આશિષનો જ ભાવ.
જિજ્ઞાસા યુ જોષી
“શુક”
***********************************
NOG0 SS No : 0051
પ્રકાર: પદ્ય
શીર્ષક: મને ગર્વ છે
શબ્દ : માતૃભાષા
મને ગર્વ છે,
મારી માતૃભાષા પર….
મને ગર્વ છે,
ભાષાશૈલી પર…
મને ગર્વ છે,
સાહિત્ય સરિતા પર…
મને ગર્વ છે,
મારી ભાષા ગુજરાતી પર…
મને ગર્વ છે
મારી સંસ્કૃતિ પર….
મને ગર્વ છે
મારી લેખન કળા પર….
મને ગર્વ છે
શબ્દાવલી પર…..
મને ગર્વ છે
સુંદર ભાષા જ્ઞાન પર…
મને ગર્વ છે
મનની મીઠી વાણી પર…
મને ગર્વ છે
મારા સાહિત્ય પુસ્તક પર…
મને ગર્વ છે
મને ગર્વ છે
મારી માતૃભાષા પર…
ઉર્વશી મહેતા
અમદાવાદ
************************
ન્યુઝ ઓફ ગાંધીનગર
સાહિત્ય સરિતા
વિષય : વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ
NOG SS No : 0052
આવડતું નથી એવું ન બોલ તું,
પોતાની ભાષા પ્રત્યે અણગમો વ્યકત ન કર તું,
છો રહી ભાષાઓ અલગ અલગ,
વ્યવહારમાં વપરાશ પૂરતી તે બધી રાખ તું,
મા તો તારી એક જ કહેવાશે,
ગુજરાતી છે તો ગુજરાતીમાં જ વાત કરવાનું રાખ તું,
જે પોતીકું છે ,તેનાં સાથે સંબંધ સાચવતા શીખ તું,
જ્યારે કોઈ નથી સાચવતુ,
તેવાં સમયે એક “મા” જ સાચવે છે,
આ વાતની ગાંઠ વાળી રાખ તું…
વિશ્વ માતૃભાષા દિવસની ન્યુઝ ઓફ ગાંધીનગર ના દરેક સભ્યોને શુભકામના..🙏🏻
સંજય તરબદા “સાંજ”✍🏻
વડોદરા
†*************************************
વિશેષ નોંધ: આ મારો વ્યક્તિગત મત છે અને જરૂરી નથી કે બધા જ સહમત થાય. આપને યોગ્ય લાગે તો ચોક્કસ આગળ વધારજો અને સહમત ન હો તો પણ નાહકનો વાદ-વિવાદ ન કરવા નમ્ર વિનંતી.)
આજે વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ પર એક અલગ જ વાત કરવી છે. આપણી માતૃભાષા માટે શક્ય હોય તો આપની દસેક મિનિટ જરૂરથી ફાળવજો. માતૃભાષા દિવસ વિશેની માહિતી મેં અગાઉનાં લેખમાં આપી જ છે જેની લિંક નીચે 👇 આપી છે પણ આજે ભાષાનાં જતનની વાત કરવી છે.
https://www.facebook.com/joshi.vaibhavi/posts/10164484330985018
કવિ નર્મદનું વાક્ય ચોક્કસ કહેવાનું મન થાય છે કે,
“મને ફાંકડું અંગ્રેજી ન આવડવાનો અફસોસ નથી
પણ મને કડકડાટ ગુજરાતી આવડવાનો ગર્વ છે.”
જો કે વર્તમાન સમયમાં આ વાક્ય ઉલટાવીને બોલવું પડે એવો ઘાટ છે. આપણી ભાષા પર આપણું પ્રભુત્વ હોવું એ ખરેખર ગર્વની વાત છે અને એનું મહત્વ અને ગરિમા જળવાય એ જોવાની જવાબદારી દરેકેદરેક ગુજરાતીની છે. આપણાં બાળકોને બીજું કઈ નહિ તો ભાષા અને આપણી સંસ્કૃતિનો અમૂલ્ય વારસો ચોક્કસ ભેટમાં આપજો.
આપણી માતૃભાષાનો વૈભવ તો જુઓ, જતી વખતે જતાં લોકોને પણ આવજો કહીયે છીએ અને ખારાં નમકને પણ મીઠું કહીયે છીએ. માણસે માણવું હોય, મહોરવું હોય, ખીલવું હોય, સર્જનાત્મક બનવું હોય તો જીવનરૂપી ક્યારીમાં માટી તો માતૃભાષારૂપી જ હોવી જોઈએ. આપણી ભાષા ખુબ જ સમૃદ્ધ છે અને બને એટલી એ વધારે ને વધારે સમૃદ્ધ થાય એ માટે આપણે બધા જ કટિબદ્ધ થઈએ એ જ સાચી ઉજવણી.
જેમાં શબ્દો સાંભળવા કાન તરસે અને જેનાં શબ્દો સીધા હૈયાને સ્પર્શે એવી મારી માતૃભાષાને મારાં કોટી કોટી વંદન..!!
વૈભવી જોશી. ઑસ્ટ્રેલિયા
*********†*****************************
*યાદ છે કોઇને આ કવિતા ?*
*🌹વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ ની શુભેચ્છા🌹*
અમે ચાંદો સૂરજ રમતા’તા,
રમતાં રમતાં કોડી જડી !
કોડીનાં મે ચીભડાં લીધાં,
ચીભડે મને બી દીધાં !
બી બધાં મે વાડમાં નાખ્યાં,
વાડે મને વેલો આપ્યો !
વેલો મેં ગાયને નીર્યો,
ગાયે મને દૂધ આપ્યું !
દૂધ મેં મોરને પાયું,
મોરે મને પીછું આપ્યું !
પીંછુ મેં બાદશાહને આપ્યું,
બાદશાહે મને ઘોડો આપ્યો !
ઘોડો મેં બાવળિયે બાંધ્યો,
બાવળે મને શૂળ આપી !
શૂળ મેં ટીંબે ખોસી,
ટીંબે મને માટી આપી !
માટી મેં કુંભારને આપી,
કુંભારે મને ઘડો આપ્યો !
ઘડો મેં કૂવાને આપ્યો,
કૂવાએ મને પાણી આપ્યું !
પાણી મેં છોડને પાયું,
છોડે મને ફૂલ આપ્યાં !
ફુલ મેં પૂજારીને આપ્યા,
પૂજારીએ મને પ્રસાદ આપ્યો !
પ્રસાદ મેં બાને આપ્યો,
બાએ મને લાડવો આપ્યો !
એ લાડવો હું ખાઈ ગ્યો,
ને હું આવડો મોટો થઈગ્યો !!
*-ઝવેરચંદ મેઘાણી. (રાષ્ટ્રીય શાયર)*
સૌના બાળપણ ની યાદગાર કવિતા 👆🏻
******************************
*આજે માતૃભાષા દિવસ*.
માતા છે ગુજરાતની ધરતી.
વતનની એ માટી છે..
આપણે એને સાચવી જાણીએ..
આપણને સાચવતી એ..
ધૂળ નથી એ કુળ છે મારું..
ભાષા મારી ગુજરાતી છે..
એ માટીમાં મૂળ છે મારાં..
ભાષા મારી ગુજરાતી છે..
મીઠાબોલા ગુજરાતી અમે..
થોડામાં કહી દઈએ ઘણું..
ભૂલચૂક છે લેવી દેવી..
ભૂલું ત્યાંથી ફરી ગણું..
આવે કોક તો “આવો” કહીએ..
“આવજો”જ્યારે થાય વિદાય..
નામની પાછળ ભાઈ બહેનને
માન દઈને બોલાવાય…
સંબોધનમાં સ્નેહ છલકતો..
હેત ભર્યું હરખાતી એ..
આપણા ગાંધીબાપુની ભાષા
ભાષા મારી ગુજરાતી છે..
બાર ગાઉએ બોલી બદલે..
રૂપ અનોખા ધરતી એ..
કોને પડે એના કાળજે માથે..
કામણ રૂડાં કરતી એ..
હરખઘેલા ગુજરાતીના..
હૈયામાં હરખાતી એ…
મીઠડા માંડું મીઠડી ભાષા..
મધમીઠું મલકાતી એ..
અષાઢી ધન ગરજે કદી….હાં..
ઝીણું ઝીણું ઝરમરતી એ…
ગરવા આ ગુજરાતની ભાષા…
ભાષા મારી ગુજરાતી છે..
*તુષાર શુક્લ*