[1/19, 8:00 AM] Mina Mangroliya.MeM.NOG: NGO.SS.:OO32
વિષય: ખાના ખજાના
શીર્ષક: *ગુજરાતી થાળી*
ગુજરાતી થાળીની યાદ આવતા મારી ‘મા’ ના હાથની મીઠી સુગંધ યાદ આવે અને સાથે એની
સાથે વિતાવેલી પળોનાં સંસ્મરણો તાજા થાય.
એક મસ્ત મીઠાં રોટલા પર તારો માખણ જેવો હાથ ફરે અને ઘીનાં ઠામમાં ઘી ઢળે તો બીજુ શું જોઈએ….?
બસ એક મીઠી માખણ જેવી હલકી શી મુસ્કાન જોઈએ…હંમેશાં તાવડી પર તપતો રોટલો એટલેજ વધુ મીઠો લાગે….
*ગુજરાતી થાળી*
બત્રીસ જાતનાં પૌષ્ટિક ભોજન સાથે,
ગુજરાતીઓ જમે સો ટચ ગુજરાતી થાળી.
ગુજરાતી થાળીની તોલે ના આવે બીજી કોઈ
થાળી,લાજવાબ અને રુઆબદાર છે ગુજરાતી થાળી.
બપોરે દાળભાત, શાક રોટલી, અથાણું પાપડ,
રાતે ખીચડી,શાક અને ભાખરી રોજ રોજ ખવાય.
શિયાળે બાજરીના રોટલે પડી સુંવાળી ભાત,
અને દિલ દિમાગમાં છે એની મુલાયમ સુવાસ.
રીંગણ ઓળાં સાથે મીઠાં બાજરીનાં રોટલા,
સાથે ભરેલાં મરચાં ,વઘારેલ દહીંનો ઓડકાર.
સ્વીટ ડીસમાં ઘઉંના પોંકનું લીલુંછમ જાદરીયું,
સાથે ગરમાગરમ ગાજરનાં હલવાનો ઓડકાર.
વાર તહેવારની ઉજવણી ગુજરાતીઓ જ કરી જાણે,ઉતરાયણે ઉંધીયું, જલેબી પુરી સાથે કચોરીનો ઓડકાર.
સૌને ભાવે મીઠો તીખો ઘઉં બાજરીનો ખીચડો,
હોંશે હોંશે ખાય, અને ખવડાવે .તલ ચીકીના ઓડકાર.
ઉનાળે મીઠી મધુરી કઢી, કાજુ દ્રાક્ષ નાખેલી સ્વાદિષ્ટ વઘારેલી ખીચડી,ઉપર પાપડનો ઓડકાર.
ચોમાસે કોલમ ચોખાનું કરકરીયું ખીમચું ખીચું, ઉપર તીખો મેંથીયાનો ભરભર ભુકો.
ઉપર ગરમા ગરમ ભજીયાનો ઓડકાર.
ગરવી ગુજરાતના ગુજરાતીઓ ખાય અને ખવડાવે ભાવતા ભોજન સો ટચ ગુજરાતી થાળી.
મીના માંગરોલીયા મીનુ
અમદાવાદ
18/1/2022
[1/19, 9:07 AM] Pravina Kadakiya.MeM NOG Houston: NOG SS 0089
વિષય ખાના ખજાના
શીર્ષક દાળની દાદાગીરી
———————-
મા આ મોટાઈના મામા ગામથી આવ્યા છે. એમની સાથે હું જમવા નહી બેસું.
“કેમ બેટા” ?
“મા , દાળ અને ભાત સબડકા ભરીને ખાય છે”.
મા મનમાં હસી રહી. જો મજેદાર દાળ ખાવી હોય તો આવો. મારી માની બનાવેલી દાળ ઉકાળતી હોય ત્યારે આખા મકાનમાં તેની સુગંધ ફેલાઈ જાય. સહુ સમજી જાય પહેલે માળવાળા ચંદન બહેનને ઘરે આજે તુવેરની દાળ બની છે.
કોઈ વાર મગ હોય, કઢી હોય , મગની દાળ હોય કે પછી ઓસામણ હોય. પણ તુવેરની દાળની વાત જુદી છે.
આજે પણ મને તુવેરની દાળ બહુ ભાવે. સારી બનાવું છું પણ મારી મા જેવી નહી !
દાળ બગડી એનો દિવસ બગડ્યો. કોલેજમાં જતી ત્યારે , મા મને વાટકીમાં દાળ આપ હું પીને જતી. મારા બન્ને દીકરાને દાળ ખૂબ ભાવે. નાનાને દાળ ભાત ખાય તો ઉંઘમાં આવે. મોટાને દાળ ઢોકળી ભાવે . મને અને મારા પતિને બન્ને ભાવે.
તુવેરની દાળ એટલે તુવેરની દાળ! રાજમા, દાલ મખખની કે તડકા દાલ બધા બેસ્વાદ લાગે. ખોટું નહી બોલું પણ કઢી, મગ કે સુવાની ભાજી સાથેની મગની દાળ , મોઢામાં પાણી લાવે. સાથે ભાખરી ન ભુલાય .ખાટા મીઠા મગ સાથે ગરમા ગરમ હાથના ટીપેલા રોટલા. જોડે ગોળનું ઢેફું . વાહ ભાઈ વાહ.
બોલો આવું પંજાબી ખાવાનું લાગે ?
દુધી ચણાની દાળ સાથે પરોઠા. આજે અમેરિકામાં એકલા રહેવાથી આ બધું સ્વપ્ન વત લાગે . બાળપણ યાદ આવી ગયું .
દાળ પ્રોટીન યુક્ત છે. તેના ગુણમાં ઉમેરો કરવા મેથી અને આદુ છુટથી વાપરવા.
પ્રયોગ કરી જોજો, પૂરીની હોડી બનાવી દાળ તેમાં ભરીને ખાઈ જો જો. અચૂક મારી યાદ આવશે. એમાં જ્યારે ઓસામણ બનાવો ત્યારે વાટકી ભરીને પાજો અને પીજો.
મને બેલાવશો તો પહેલી ફલાઈટમાં આવી પહોંચીશ.
પ્રવિણા અવિનાશ
[1/19, 9:36 AM] Pradip: ન્યુઝ ઓફ ગાંધીનગર
સાહિત્ય સરિતા
NOG. SS: 0089
પ્રકાર : પદ્ય
વિષય: ખાના ખજાના
શીર્ષક : મસાલિયું
રેખા શુકલ- અમેરિકા
મસાલિયામાં ભર્યા મસાલા
શુદ્ધ મસાલા લાવ્યા સ્વાદ
મસાલા પણ બન્યા ઔષધિ
વૈદ હકીમની જડીબુટ્ટીનું મૂળ
કોલંબસની શોધ હતા મસાલા
બ્રિટન અમેરિકા નહોતા ખજાના
યોગ લાવે સ્વાસ્થ્ય હર સિઝનમાં
ખાના લાવે સાતવિકતા રિઝનમાં
મગ લાવે પગ જાણ વાત વાતમાં
રાજરજવાડે મનગમતા ખાના ખજાના
વિશાલામાં શુદ્ધ ઘી મરચું રોટલા
રસાયણો સંસ્કાર વિધિ તહેવારી
પહેરવેશી ધાર્મિકતા સાદગી શુદ્ધતા
ચોપડીદો હળદર શરીરના ઘા માં
અસંખ્ય બની વેરાયટી વસાણું વધુમાં
બિરંજ બાસુંદી મિઠાઇઓ જમણમાં
ઢેબરા મુઠીયા ઢોકળા ઢોકળી મજાના
અલગ પ્રકારની દાળો આરોગો સિઝનમાં
પાકશાસ્ત્ર ના મૂળ રસોડે રજવાડી મહેલમાં
હવે પીઝા બર્ગર વડા પાંઉ દાબેલી જગમાં
સ્વાદ લાવશે મૃત્યુ ઓબિસીટી વ્યથામાં
જુદા યુગની બને સમસ્યા ભૂખમરો વિશ્વમાં
જીવીને માણીએ લીમટમાં સ્વાદ જીવનમાં
વિશ્વના અમૂલ્ય ખાના ખજાના માત્ર ભારતમાં
— રેખા શુકલ
[1/19, 5:48 PM] Dr.Aniruddh Vyas.MeM.0082NOG: N o g : s s 0082
વિષય : ખાના ખજાના
શીર્ષક : સૌરાષ્ટ્ર “કાઠિયાવાડ”
નું ભોજન આતિથ્ય અને
ભાવ ભર્યો આદર સત્કાર,
સૌરાષ્ટ્રની ધરતી વીરતા, શૌર્ય
બલિદાનની ગૌરવ ગાથા માટે
વિશ્વભરમાં પ્રસિદ્ધ છે,
લજજા, મર્યાદા ,વચનબદ્ધતા,
ટેક, ધર્મ પરાયણ, કુટુંબ ભાવના
આ બધું હવે માત્રને માત્ર તમને
સૌરાષ્ટ્ર ની વીર ધરતી પર જ
તમને જોવા મળશે,
સીંગનો ઓળો, રીંગણનું ભડથું,
બાજરીના રોટલા, સેવ ટામેટનું
શાક, તિખારી ( છાશ ને મસાલા વાળી બનાવતું વ્યંજન), વગેરે
અને તેનો મુખમાં સ્વાદ લાજવાબ હોય છે,
સાંજનું વાળું તો અદ્દભુત હોય છે, મોળી છાસ, ઘી મા આમળેલ મગની ખીચડી બટેટાનું રસાવાળુ શાક, અને કેરીના ચિરિયાનું અથાણું આ બધું
ખૂબજ સુંદર અને રસપૂર્ણ હોય છે,
સૌથી મોટો
આતિથ્ય ભાવ
મીઠા લહેકાથી
“હવે થોડું લો ” ખવાઈ જાશે
તેવા પ્રેમનાં લહેકાથી ખવડાવવું
તે ખરેખર અજબ જેવું લાગે છે,
“મેમાન તમે ક્યાંથી આવ્યા”
ક્યા જાવું છે “આ શબ્દો તો “તેમના જીવનમાં રોજિંદા હોય છે
મહેમાન ગતિ માણવી તો સૌરાષ્ટ્ર
જાવું
એ ઉક્તિ ખરેખર દરેક સૌરાષ્ટ્ર જનને બરાબર યોગ્ય બેસે છે
ગામે ગામ પાળિયા , ચોતરો,
ગામ વચ્ચે પક્ષીઓનાં ચણ માટે
ચબુતરો, ફાકી સોડા માટે નાની
મસાલા માવાની દુકાન સંધ્યા સમયે ફૂલ બહારમાં ખીલી ઊઠે છે,
પાણીના દુકાળ સમયે જે કાઠી
જનોએ મુશ્કેલીઓ અનુભવી છે
તે ખૂબજ વસમી હતી,
સુરજકેરી નજરો માંડી ચારેકોર
નીખરાય,
આભલે આભલે શુરની લટો
વિખરાય,
હાલ હાલ કરતા દોડે ગોધુલીએ
પહુચાય,
ગામે ગામ સંધ્યા ટાણે ગોકિરે
સંભળાય,
વીજળી વેગે હાલો હાલો કરે ને
વાળું ભેળાં થાય,
વાડી એ જઈને ચક્કર મારશું
મીઠા રોંધા ખાય,
શાંત મજાની મીઠી જીવડી પ્રભુમાં સમાય,
પ્રસંગ રૂડા ઉજવી જાણે હૈયે
હૈયું દબાય,
ડો અનિરુદ્ધ વ્યાસ
નડિયાદ.
[1/19, 9:30 PM] Muktida Oza.MeM: Nog-106
લખાણનો પ્રકાર-ગદ્ય
——
નામ:-મુક્તિદા કુમાર
રુપલી
————–
વિષય:-‘ખાનાખજાના’
શીર્ષક:- “ખાઉં ખાઉં ને ખાઉં.!”.
આ “ખાવાની વાત.. under tableની છે?? તો..થોડા વખત પહેલાં જ ઉત્તર પ્રદેશમાં એક અત્તરના સાધારણ વેપારીના ઘરમાંથી અબજોનો ‘ખજાનો’ મળ્યો. આ ભાઈ,સાદાં સ્કૂટર ઉપર ગામમાં દોડા કાઢતા.
એમનું વ્યક્તિત્વ એવું કે.
“હલે પાંવ,લૂડે પાંવ, મોર માનીને પૂઠીયા આઉં!!” (એટલે કે-ભિખારી જેવું વ્યક્તિત્વ).
‘અમને બરાબર ન જમાડ્યાં’ થી જ .. સંસાર ચાલુ થાય છે.
આપણે ખરેખર ‘ ખાવાના ખજાનાને’ભૂલી જઈએ છીએ ..આ ખજાનો છે.. “શક્તિ- ખાવામાંથી મળતી શક્તિ”.
એકએક અન્નનો દાણો શરીરમાં ઊર્જા પેદા કરે છે.’જેવું અન્ન તેવો ઓડકાર’!
ખાતી વખતે તમે શું ખાવછો? અને કેવી રીતે ખાવ છો
તેની અસર વ્યક્તિત્વ,તંદુરસ્તી અને સ્વભાવ ઉપર પડે છે.. એવું વિજ્ઞાને પણ સાબિત કર્યું છે.
જીવનના ચાર પાયા..આહાર વિહાર આચાર અને વિચાર છે.
ખાવ છો તે શક્તિ છે, અન્ન દેવતા છે.
રસોઈ બનાવી ખવડાવવા વાળીને અન્નપૂર્ણા કહેવામાં આવે છે.
‘પાપી પેટ કે ખાતિર’ દાલબાટી-દાળઢોકળી-દાબેલી.. નો સ્વાદ
. વાહ! ક્યા સ્વાદ હૈ?!!
આ સ્વાદેન્દ્રીય ઉપરજ આપણું આખું જીવન નભે છે. ખાટું-મીઠું-તીખું!તૂરું.. આ જ તો સ્વાદીલું જીવન છે.
લગ્ન થાય વર/કન્યાને,ત્યારે લાપસી કે કંસાર ખવડાવવામાં આવે છે.
લાડો/લાડી જમે રે કંસાર.. કંસાર કેવો ગળ્યો લાગે રે..
સંસાર એવો ગળ્યો લાગે રે..
કંસાર જેવો ગળ્યો લાગે રે..
બાળક જન્મે ત્યારે એની જીભે
મધથી રામનું નામ લખવામાં આવે..(આ જૂના જમાના નો રિવાજ છે)
નવી વહુવારુથી દાળમાં મીઠું વધારે પડી જાય તો વાત.. એટલી વણસીજાય કે વહુના મા-બાપને તો ગાળો દેવાય જ.પણ .. ડીવોર્સ સુધી વાત પહોંચી જાય!!!
બપોરે જમવા સમયે કોઈ અતિથિ બહાર ગામથી પધારે તો પૂછવામાં આવે
“જમીને જ આવ્યા હશો ને”!!વ
સાચ્ચું જ કહ્યું છે કોઈ એ
કે–‘મુઠીભર હૈયું ને ખોબાભર પેટ
મુદ્દા તો બેજ,પણ.. કેટકેટલી વેઠ?!!!’
[1/20, 3:39 PM] Ratibhai Vaayada.NOG.MEM..Bombay Puja Kanani.Mithapur: N.O.G. S. S. No 0102.
વિષય :- ખાના ખજાના.
પ્રકાર. :- ગદ્ય.
શીર્ષક:- ખીચડી ઓસાણ.
જગતના તમામ લોકો ખાવા-પીવાના શોખીન હોય છે. ખાના ખજાનામાં અનેક પ્રકારનાં વ્યજનો દુનિયાના જુદા જુદા દેશમાં લોકો પોતાને મનગમતા બનાવતા હોય છે .ખાસ કરીને ગુજરાતની પણજનતા
હંમેશને માટે સ્વાદ પ્રિય છે .અનેક પ્રકારનાં વ્યંજન બનાવે છે .
હું આજે આપને અમારા દ્વારકાના ગૂગળી બ્રાહ્મણોની ખાસ પ્રિય વાનગી એવી છુટી ખીચડી અને ઓસાણની વાત કરીશ.
છૂટી ખીચડી બનાવવા માટે તુવેરની દાળ અને બાસમતી ચોખાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે .બન્ને સપ્રમાણ લેવામાં આવે છે .બાસમતી સિવાય અન્ય ચોખા પણ સારી ક્વોલિટીના વાપરી શકાય છે.
પ્રથમ દાળ અને ચોખાને ધોઈ અને એકાદ કલાક માટે પલાળી રાખવામાં આવે છે. ત્યાર પછી એક તપેલામાં સીંગ તેલ નાખી અને તેનો વઘાર કરવામાં આવે છે. તેલનું પ્રમાણ વધારે રાખવામાં આવે છે.
તેમાંલાલસુકામરચાં ,રાય,હીંગ,તમાલપત્ર ,બાદિયાન ,એલચી,તજ, લવીંગ,વગેરેનો તેમજ મીઠા લીમડાનો વઘાર દેવામાં આવે છે . આ વઘાર થઈ ગયા પછી પાણી ઉકળવા લાગે ત્યારે સૌપ્રથમ દાળને નાખવામાં આવે છે લગભગ થોડી બફાય અને તૈયાર થઈ જાય ત્યાર પછી ચોખાને તેમાં ઉમેરવામાં આવે છે, અને ત્યાર પછી તેને ઢાંકી દેવામાં આવે છે.
ગેસ પર કુકર વગેરેમાં પણ થઈ શકે છે, પરંતુ લાકડાના ભઠ્ઠાના ઉપર ખીચડી બનાવવાની અને ખાવાની મજા વધુ આવતી હોય છે તેનો વિશિષ્ટ પ્રકારનો સ્વાદ આવતો હોય છે.
ત્યાર પછી ઓસાણ બનાવવામાં આવે છે. ઓસાણ બનાવવા માટે થોડી છાશ અથવા દહિ તેમજ ટમેટાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.,અને ફક્ત પાણીની સાથે જ રાઈ હિંગ જીરું મરચાં મીઠો લીમડો આદું,ધાણા વગેરે નાખી તેનો વઘાર દેવામાં આવે છે અને તેમાં જરૂર પૂરતું મીઠું અને હળદર, ગોળ નાખવામાં આવે છે, જેથી તેનો સ્વાદ ખાટો મીઠો બને છે.
ખીચડીમાં પાણી ઓછું નાખવામાં આવે છે અને લગભગ ચડી જાવ આવે ત્યારે તેમાં મીઠું અને હળદર આદું ઉમેરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત તેમાં કિસમિસ, કાજુ, બદામ, લીલાધાણા પણ નાખવામાં આવે છે ,અને તેની સોડમ લગભગ આખા ઘરની અંદર પ્રસરતી હોય છે.
અડધો પોણો કલાકમાં છુટી ખીચડી તૈયાર થઈ જાય છે .તેને વિસમવા દેવામાં આવે છે અને ત્યાર પછી ખીચડી અને ઓસામણ ખાવામાં આવે છે.
ગરમ તીખી તમતમતી છૂટી ખીચડી અને ઓસાણ સાથે મળીને ખવાય છે .અને તેમાં ઘી નાખીને ખાવાની પણ મજા આવતી હોય છે .સાથે સાથે પાપડ, પરોઠા ,સુકીભાજી ,જુદી જુદી પ્રકારના અથાણા, પુરી રોટલા , રોટલી,તેમજ જુદા જુદા પ્રકારના શાક ને પણ સાથે ખાઈ શકાય છે..
દ્વારકા આવો ત્યારે છુટ્ટી ખીચડી અને ઓસાણનો લાહવો લેવાનો ન ચૂકતા. ગુગળી બ્રાહ્મણોની આ પ્રિય વાનગી છે. સારા માઠા પ્રસંગોમાં ખીચડી ઓસાણનો ખાસ મહિમા જોવા મળે છે.
રતીલાલ વાયડા.
૨૦/૧/૨૦૨૨. ગુરુવાર.
નવી મુંબઈ.