NOG SS No :001
*વિભાગ : પદ્ય*
*શીર્ષક*:*દિવાળી ૨૦૨૦ ફટાકડા ને આરામ** ખૂબ જ નમ્ર વિનંતી… * મિત્રો, કોરોના પીડિતોને શ્વાસ લેવામાં સૌથી વધુ તકલીફ થાય છે. તે મુખ્યત્વે ફેફસાંને અસર કરે છે અને કોરોનાથી સાજા થનારા પણ સંપૂર્ણ રીતે સામાન્ય થવા માટે ઘણો સમય લે છે. હવે દરેક જગ્યાએ કોરોના પીડિતોની સંખ્યા વધુ છે, તેથી, આપણે શપથ લેવા જોઈએ કે આ વર્ષે કોરોના રોગચાળાને ધ્યાનમાં રાખીને, અમે અને અમારું સંપૂર્ણ પરિવાર દીપાવલી પર ફટાકડા ફોડીશું નહીં.અને ફટાકડાથી દૂર રહેવા માટે, તમારા વિસ્તારના દરેકને સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરશો. આ રોગચાળો માં, આ ઝેરી ગેસ ઘરની આસપાસ કોરન્ટાઇલમાં રહેતા દર્દીઓ માટે ખૂબ જ જીવલેણ સાબિત થશે. આ ઝેરી ધૂમ્રપાનને કારણે આપ સૌએ પણ આપણા અન્ય ભાઈ બહેનો,ના જીવનમાં કોઈ જોખમ ના થાય તેવો પ્રયાસ કરવો જોઈએ આ પગલું આપણા પોતાના પાડોશી, ગામ અને શહેર માટે એક મહાન ઉદાહરણ બની હશે.વરિષ્ઠ ડોકટરોના અહેવાલ મુજબ ફટાકડાનો ધુમાડો કોરોના સમયગાળા દરમિયાન દરેકને માટે જીવલેણ છે.દીપાવલી પર, આપણે ફટાકડાઓના ઝેરી ધુમાડાને શહેરમાં ફેલાવો ના જોઈએ.તેનાથીશહેરને બચાવવું પડશે અને સંઘર્ષ કરી રહેલા અથવા કોરોનાથી પીડિત દર્દીઓને બચાવવા માટે. આપ સૌને વિનંતી છે કે જાહેર જાગૃતિ રૂપે તમારા પોતાના સંસ્થાઓ, નજીકના પરિચિતો, તમારી પોતાની સોસાયટી, ફટાકડા ખરીદશો નહીં.ફોડશો નહીં, ફોડવા દેશો નહીં.
પ્રદીપ રાવલ પરિવાર..નયના રાવલ
*****************************************************
NOG NO/02
“વોભી કયા દિન થે…”
દિવાળી એટલે હર્ષોલ્લાસ, નવચેતના અને રોશનીનો તહેવાર. આપણાં દેશનો મહાપર્વ એટલે દિવાળી. આજે મને એક સવાલ થાય છે કે શું આ મહાપર્વ રહ્યો છે ખરો? સમયની થપાટ આપણાં તહેવારોને લાગી છે.આજે તો દિવાળી આવી શું ને ગઈ શું? કોઈનાં મુખ પર હર્ષોલ્લાસ દેખાય છે ?આના માટે જવાબદાર પણ આપણે પોતે જ છીએ.આજે માણસોની જીજીવિષા એટલી તો વધી ગઈ છે કદાચિત એટલે પહેલાં જેવી મજા હવે રહી નથી.પહેલાં ભલે આજની જેમ ફલેટ નહોતાં. બધાં સીંગલ કે ડબલ રૂમનાં માળામાં રહેતાં. ( મુંબઈમાં)માણસોના ઘર ભલે નાના હતાં પણ મન મોટાં. મિત્રો,એ વખતે મને બરાબર યાદ છે.શરદ પૂનમ જાય એટલે બધાં જ લોકોમાં જાણે શકિતનો સંચાર થઈ જતો.પહેલાં તો ઘરની સફાઈમાં લાગી જતાં. ત્યારે આજની જેમ મોર્ડન કિચન નહોતા. અભરાઈઓ હોય એમાં તાંબાં,પિત્તળ અને એલ્યુમિનિયમનાં વાસણોની કતાર લાગી હોય,એને તાર અને લાઈફબોય સાબુથી અને તાંબાનાં અને પિત્તળનાં વાસણ માટે પિતાંબરી નહોતી એને લીંબુ અને આંબલીથી ચમકાવતાં અને પાછાં પાડોશીને જોવા પણ બોલાવતાં. હવે વારો નાસ્તાનો. ત્યારે આજની જેમ રેડીમેઈડ કાંઈ નહોતું. બધાં વિવિધ પ્રકારના વ્યંજનો ઘરે જ બનતાં. જેમકે ચેવડો , ગાંઠિયા, સેવ,મઠિયાં-ફાફડા જે દસતાથી કુટી કુટીને બનાવતાં, ફરસીપુરી, સાતપડી પુરી,દહીંથરા, ઘૂઘરા. મિત્રો,ઘૂઘરાની કાંગરી વાળવી પણ એક કળા છે.જે આ કળામાં પારંગત હોય એની તો એપોઈન્ટમેન્ટ લેવી પડે.મિઠાઈ પણ ઘરમાં જ બનતી. મગજ ,મૈસુબ ,મોહનથાળ વગેરે વ્યંજનોના ડબ્બા ભરાતાં એમાં બધાં એકબીજાની મદદ પણ કરતાં. મિત્રો,આ સમય એવો હતો જયારે મોબાઈલનું ચલણ નહોતું. એટલે એકબીજાના ઘરે જવાની પ્રથા હતી. જે પણ આવે એમને આજ નાસ્તા અપાતાં. એ સમયમાં કપડાં ચંપ્પલ બધું જ દિવાળીમાં જ મળતું. આજની જેમ નહીં કે આખું વર્ષ ઓનલાઈન ઓર્ડર કરીને મંગાવવાનું. દિવાળીનાં સપરમાં દહાડામાં તો બધાં તાનમાં આવી જતાં. ધનતેરસનાં દિવસે લક્ષ્મીજીનું પૂજન કરતાં, કાળીચૌદશનાં દિવસે કકળાટ કાઢતાં ત્યારે અમને નીચે જવાની અનુમતિ મળતી નહી. કારણ ચારેબાજુ કુંડાળા કરી કકળાટ કાઢયાં હોય. આજે આ પ્રથા શહેરોમાં નહીંવત જ રહી ગઈ છે.દિવાળીમાં ચોપડા પૂજનનું પણ મહત્વ હતું. કારણ ત્યારે કંમ્પ્યૂટરયુગ નહોતો. બેસતાં વર્ષની તો વાત જ શું કરું. સવારનાં ચાર વાગ્યામાં માળામાં ચહેલપહેલ શરૂ થઈ જતી.મને બરાબર યાદ છે કે મારી માતા ઉઠતાં વેંત ઘરનો કચરો વાળીને એક થાળીમાં ભેગો કરતાં અને બહાર નાંખવા જતાં સાથે વેલણ લઈ જતાં અને આવતી વખતે “આળસ જાયને લક્ષ્મી આવે “એવું બોલતાં બોલતાં થાળી વગાડતાં ઘરે આવતાં આની પાછળનો હેતુ ફકત એટલો જ આખું વર્ષ આળસથી દુર રહી કામ કરો એટલે લક્ષ્મી આવવાનીજ.આની સાથે સબરસ (મીઠું)ના શકન. “સબરસ ” એટલે બધાં રસ જેના થકી તમારું આગામી વર્ષ હર્યુભર્યું રહે.સવારનાં પહોરમાં છ વાગે તો સાલ મુબારક કરવાવાળા ઘરે આવવાં લાગતાં. મોઢું મીઠું કરવાની થાળી તૈયાર રાખવી પડતી .અમે બધાં મિત્રો સાથે આખાં માળામાં સાલ મુબારક કરવાં નીકળી પડતાં એમાં પણ પહેલાંથી જ ખબર હોય કે કોના ઘરમાં શું હશે.?જેનાં ઘરમાં ચોકલેટ પીપર કે બદામ પિસ્તા હોય એનાં ઘરે પહેલાં જતાં. જેટલું હાથમાં આવે એટલું લઈને ખિસ્સા ભરતાં. પછી મંદિરે જઈને ઘરે દાદીમાંએ બનાવેલું શ્રીખંડ, પુરી ને ઊધિયાંની લહેજત ઉઠાવતાં. સાંજે ઠાકોરજીને છપ્પન ભોગ ધરાવવાની તૈયારીમાં લાગી જતાં અને પ્રસાદમાં સખડીનો સ્વાદ માણતાં. મિત્રો,સખડી એટલે શું? એતો જેને ખાધી હોય એને જ ખબર પડે. ઠાકોરજીનો છપ્પનભોગ જેને ભેગો કરી પ્રસાદમાં આપવામાં આવે એ સખડી.દિવાળીમાં બોણી પેટેે વડીલો પાસેથી એક કે બે રુપિયા મળતાં તો પણ રાજીના રેડ થઈ જતાં. દોસ્તો દિવાળીની વાત આવેને ફટાકડાંની અને દીવડાંની વાત ન કરીએ એ કેમ ચાલે . ફટાકડાંમાં આજના જેટલી વેરાયટી નહોતી ૧૦૦ થી૨૦૦ રુ ફટાકડાંમાં તો અમે બધાં ખુશ થઈ જતાં. દોસ્તો આજે તો ચાઈનીઝ ફટાકડાં અને લાઈટની બજારમાં માંગ છે પણ અમે તો માટીનાં કોડિયાં અથવા કાચનાં ગ્લાસમાં કલરવાળું પાણી અને ઉપર તેલ નાંખી એની પણ વિશિષ્ટ પ્રકારની વાટ આવતી જે હજી પણ મળે છે એનાં જ દીવા કરતાં. મિત્રો, નવી ફેશન અપનાવવામાં કાંઈ ખોટું નથી પણ આપણી પરંપરા આપણી ધરોહર આપણાં તહેવારોનું સાચું જ્ઞાન આપણી ભાવિપેઢીને આપવું જ રહ્યું .આપણે આતશબાજીમાં એટલાં તો ખોવાઈ ગયા કે આત્માની બાજીથી વિખુટા પડી ગયાં. આજે આપણે આપણી પરંપરાનું પાલન નથી કરતાં તો ભાવિ પેઢી કયાંથી કરવાની? હું તો કહીશ આપણી કરતાં તો આપણો યુવાવર્ગ વધારે સમજદાર છે. એમણે પર્યાવરણને ધ્યાનમાં લઈ ફટાકડાં ફોડવાનું ઓછું અથવા તો બંધ કરી દીધું છે. મારું પણ કહેવું છે કે આપણી મહેનતની કમાણીનો ધુમાડો કરવાંને બદલે એજ પૈસાથી કોઈ ગરીબ ગુરબાની મદદ કરી અથવા તો કોઈ અનાથાશ્રમમાં જઈને એ ભૂલકાંઓ સાથે દિવાળી મનાવીને તો જોજો તમને આનંદ અનેરો થાશે…….
જીજ્ઞા કપુરિયા “નિયતી “********†********************************
NOG 005
*કોડીયું*
“મા, આજે દિવાળી! દીવા મૂકીહુ ને? નવા કપડાં ને ફટાકડાં હો લાવહે ને તું?” શર્ટ પહેરાવતાં, તૂટેલાં બટનને જેમતેમ વાસતા વિધવા સવીનાં હાથ, દિકરા ગોપાલનાં પ્રશ્નોથી થંભી ગયાં.
શું જવાબ આપે? “કરમનાં ફૂટેલા કોડિયે દિવાળીનાં દીવા કેવી રીતે પ્રગટાવુ?” વિચારતી તે ઘરની બહાર નીકળી ગઈ.
મોડી સાંજે હવેલીએથી કામ પતાવીને સવી પછવાડેથી નીકળી! કપડાં-ફટાકડાં લઈ દોડતી તે ઘરે પહોંચી. આજે ગોપાલનાં હૈયે, સવીનાં સમર્પણનાં કોડીયાનાં અજવાળે દિવાળી થઈ ખરી!
વંદના વાણી.
******************************************
*NOG NO/0030*
*વિભાગ / પ્રકાર : પદ્ય / છંદબદ્ધ ગઝલ (રમલ છંદ)**બંધારણ : ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગા**રાગ : દિલ કે અરમા આસુ ઓ મે બહે ગયે**શીર્ષક : ખોટા અર્થમાં…*
🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀
*પ્રેમ તારો વ્હાલમાં કે તર્કમાં,**હું ભમ્યો છું એ જ ખોટા અર્થમાં.*
*જાણતો હું કોઇને ક્યારે ન’તો,**લાગણી જોડાઇ માના ગર્ભમાં.*
*પાપ કરતાં કેમ ના સમજાય બસ?**એ હિસાબો તો થશે બસ નર્કમાં.*
*પ્રેમમાં સાથે રહે છે ને બધા,**તોય સંબંધો લખાયા શર્તમાં.*
*લાગણીઓ તો ઘણી મારી હતી,**”ધીર” જો’તો રાહ બેઠો વ્યર્થમાં.*
🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀🌀
©ધિરેનકુમાર કે. સુથાર “⛓️ધીર⛓️””D.K……” – વડોદરા
*****************************************
NOG No.0007
*મારા શૈશવની દિવાળી*અસત્ય પર સત્યના વિજયની ઉજવણી એટલે દિવાળી. આનંદ, ઉલ્લાસ, ઉમંગ, ચેતના નો સરવાળો એટલે દિવાળી. પ્રકાશ અને રંગોનો સમન્વય એટલે દિવાળી. સહજીવનનું પરફેક્ટ ઉદાહરણ એટલે દિવાળી. મને યાદ છે જ્યારે હું નાની હતી એટલે કે લગભગ ૧૦- ૧૧ વર્ષની હોઈશ, દિવાળીની તૈયારી રૂપે ઘરમાં દરજી બેસાડવામાં આવતો. ઘરના બધાં બાળકોના કપડાં દરજી કાકા સીવી આપે.મમ્મીને ઘરની સફાઈમાં પણ અમે હાથ દેવડાવતાં. એ બહાને મેળા પરથી ઉતારેલી વસ્તુઓમાંથી આપણો ખજાનો શોધવો. જાતજાતની વસ્તુઓ ખજાના રૂપે દિવાળીની સફાઈ વખતે હાથમાં આવે.પાંચીકાના પથ્થરો, રમકડાં રૂપે સાચવી રાખેલી અનેક વસ્તુઓ જેમકે માચીસ ના ખોખાં, કાચની બંગડીઓના રંગબેરંગી ટુકડાઓ, હસ્તકામ માટે સાચવેલા પિસ્તાના છોતરાં, સંચાથી છોલેલી પેન્સિલના છોતરાં,પેનના ખાલી ખોખાં,પીપળાનું સુકાઈ ગયેલું પાન; આવી અનેક વસ્તુઓ નીકળે તે જોઈને હું રોમાંચિત થઈ જતી. ઘરની સાફ સફાઈ થઈ જાય પછી મમ્મી રાત્રે મોડે સુધી જાગીને જાતજાતનાં નાસ્તાઓ બનાવે અને અમે ; અમારું ઘર ભોંયતળિયે એટલે રંગોળી પુરવા સરસ મજાનો ઓટલો મળે. એના પર અમારા પપ્પા સાથે બેસીને મીંડા વાળી રંગોળી બનાવતાં. હાથની પહેલી આંગળી અને અંગૂઠાથી સફેદ ચારોળીની ચપટી ભરી મીંડાઓ જોડી ડિઝાઇન બનાવવાનું મારા પપ્પા પાસેથી શીખી. એમાં ઘણીવાર ખોટી જગ્યાએ મીંડા જોડાતાં ડિઝાઇન ખોટી બનતી, જે પપ્પા સુધારી આપે. પછી એમાં રંગોની પસંદગી. આછો ઘેરો એ રીતે ભરવાનો જાણે નાનો ગાલીચો જ પાથર્યો હોય એવું લાગે. મને એવી ટપકાંવાળી ડિઝાઇનનું ઘેલું આજે પણ છે. મને યાદ છે તે વખતે ફક્ત માટીના કોડીયા જ મળતાં. આજના જેવા વિવિધ આકારવાળા કોડીયા નહોતા મળતાં. એટલે મારી મમ્મી એક સાથે બે ડઝન જેટલા કોડિયા લાવે એ બધામાં તેલ પૂરી આડી વાટનો દીવો કરી અમારી બાલ્કનીના આખા કઠેડા પર લાઈનસર મુકતાં. રસોડાની બારી પર પણ મૂકતાં. તે દીવડાઓની સુંદરતા આજની ફેન્સી લાઇટોમાં મને નથી દેખાતી. બેસતાં વર્ષે એટલે કે સાલ મુબારક ને દિવસે સવારે વહેલાં ઊઠી જવાનું. નાહી ધોઈને નવું સીવડાવેલું ફ્રોક અને ઊંચી એડીના સેન્ડલ પહેરી તૈયાર થઈ જઈએ અને આખો દિવસ બહેનપણીઓ સાથે એકબીજાના ઘરે જઈ મજા જ કરવાની. મને યાદ છે અમે જ્યાં રહેતાં હતાં ત્યાં લગભગ એટલે કે મરાઠી, બંગાળી, મારવાડી, મદ્રાસી એવી રીતે દરેક જાતિના લોકો રહેતાં હતાં. એટલે એ બધાનાં ઘરે જઈએ અને જાતજાતની વાનગીઓ ખાતા. ઓરેન્જ, પાઈનેપલ અને રોઝ એ ત્રણે ફ્લેવરના શરબતો દરેકના ઘરની પેટનૅ હતી. અને હા મસાલા સોડા તો હોયજ અને એ અમે સામેથી માંગીને પિતા. એની લહેજત આજના એક પણ કોલડ્રી્ંકસમાં મને નથી આવતી.આજે પણ એ દિવાળીની ઉજવણી યાદ આવે છે ત્યારે હોઠો પર એક આછું સ્મિત આવે છે.અને ચહેરો આનંદથી મલકી ઊઠે છે.©️
લેખિકા : આરતી મરચંટમુંબંઈ : કાંદીવલી.
***************†*************************
*NOG SS NO:4*
*વિભાગ: ગદ્ય*
*શીર્ષક:**દિવાળીના સંસ્મરણો અને આજની દિવાળી*
નાની હતી ને દિવાળી કરવા મોસાળ જતા.દિવાળી યાદ કરૂ એટલે રામની ને રાવણની યાદ આવે નાની મેનાબા રોજ વાર્તા કરે એટલે ગોખાઈ ગઈ હતી…પણ સીતાને અગ્નિ પરીક્ષા આપવી પડી હતી એ કહેતા નાનીનાં આંખમાં આંસું આવે…ત્યારે સમજ ઓછી તેથી એવું સમજાયું રામ બધાં સાથે સારા હતા પણ પત્ની સાથે નહિ…મારા મંજુલામામી સુંદર ગાલ પર સુંદર મસો ને મામા વહેમનું પુતળુ પણ હસતા હસતા ખવડાવેલીગરમ ભાખરી ને સૂકી લસણની ચટણી ને બધાં ભાઈ ભાડું વહાલનો દરિયો.એમાંથી પ્રિય વ્યક્તિઓની વસમી વિદાય..હવે દિવાળી ઉજવવી ન ગમે..ખગેન અને મુંજાલ જેવા ભાઈઓ ને પ્રિયજન મિલન..બાકી હતું તે મામી પણ ગયા..તેવા કોરોનાના ભાડાંએ કેટલાય ઘરનાં દિવા ઓલવ્યા છે ને! સાચું જ સમજી હતી પતિ બધા સાથે સારા પણ હક જતાવાના બહાને પત્ની સાથે રામ જ બની જાય કેમ ખોટું કહુ છુ વાચક મિત્રો …? ચાલો મામા ને ત્યા શરત હતી જે ફટાકડાં ન લે તેને બે જોડી નવા કપડાં મળે,*આજે જો ફટાકડાં ઓછા કરવા હોય તો બાળકને કહી શકો ફટાકડા નહિ લે તો મોબાઈલ ફોન અપાવીશ.*જૂઓ અડધોઅડધ પ્રદુષણ ઓછું થઈ જશે મિત્રો… સરસ નાસ્તા બનતા મમ્મી જેને અમે ઈજા કહેતા તે મામી બધા ભેગા થઈ બનાવતા..પણ મને તો નાનીની કુલેર બહુ વહાલી ને તાંસાનો વાડકો તેમાં ભૂકો કરેલો રોટલો ને દૂધને ખાંડ…મારે મન પકવાન હતા…. ધીરે ધીરે સમજણ આવી ફટાકડાં વ્યર્થ લાગવા લાગ્યા.સૌથી નાના મામા એમની ને મારી ઉમ્મરમાં ફરક નહોતો એ કાળીચૌદસે નાનાનો માર ખાતા કારણ પાનબીડી વાળો વરસનો હિસાબ લેવા આવતોને મામા નો હિસાબ લાંબો ચોડો નિકળતો..।નાના પણ જાણતાને મામા પણ જાણતા પણ આ દર વરસે જ બનતું .સમજણી થઇ એટલે અગિયારસને દિવસે જ મામાનું બિલ નાના પાસે થી પૈસા લઈ ચૂકવી દેતી પણ મામા નાની ઉમ્મરે ગયા ત્યારે થયું બધા નશા એ કરતા પણ નશો તેમને જ ખેંચી ગયો…🙏 પાનવાળા ની રીતે ભગવાન ચેતવી રહ્યો હતો પણ …ન ચેત્યા… ભણતર વધતું ગયું ને દિવાળી ભરૂચમાં શરૂ થઈ.અથવા તો મન હવે ભરૂચ રહેવા માટે લલચાતું .મિત્રો સખીઓ ને લીધે જઅમુક મિત્રો ની સખી ઓની રાહ જોવી ગમતી તેમની નવા વર્ષની વધાઈ મીઠી લાગતી.*પોસ્ટકાર્ડ કે દિવાળી કાર્ડ ની રાહ જોવાતી.*મોબાઈલ નહી દિલના તાર જોડાતા અને દિવાળી શુભમંગલમય બની જતી. ઓટલા પર સુંદર રંગોળી રાતરાત જાગી ને બનાવતા . આમ તો મોટીબેન સરસ બનાવતી તેથી આપણે બંદા તો ચોપડી ભલીને પેલો સોનીનો રેડિયો ભલો. બહેન સાસરે ગઈ એટલે જવાબદારી રંગોળીની મારી પર આવી.ખાસ મિત્ર આવવાનો એટલે સ્વાર્થી બની કરવા બેસતી..સવારે સબરસ લેવાની તાલાવેલી લાગતી…કુંભારણ માટીના રમકડાં આપી જતી…એમા નાની ધંટી મારી પ્રિય હતી. કેટકેટલાય કેટલા નાસ્તાની આપલે થતી..સૌથી વધુ આના પાઈ ની ગણતરી થતી ને સિનેમા જોવા જવાની મજા પડતી.રાત્રે ઝાડુવાળી ખાવા લેવા આવતી તો છાનામાના એને મગજ ને સુવાળી વધુ આપી સંતોષ મળતો કે કૈંક સારૂ કાર્ય ચોરી કરીને પણ કર્યુ .ત્યારે ધર સાચા ફૂલથી શોભતા આજે બનાવટી ફૂલથી શોભે છે ત્યારે ઘર શોભતા આજે બજારો શોભેછે..ત્યારે લોકો આડોશીપાડોશી પાડોશીને ત્યા જતા આજે લોકો હિલસ્ટેશન ને વિદેશ જતા રહે છે.*ઉંબરા ઘરના વડીલો ની જેમ કોરા કયા બનાવટી સ્વસ્તિક થી શોભેછે*…કયા દિવા ને જ્યોતના પ્રકાશ ઈલેકટ્રીક લાઇટો થી શોભે છે…ફટાકડાંનાં ધૂમાડા વિદેશી બની ગળા ખરાબ કરેછે…મઠિયા રેડીમેડ મળે છે..બનાવટી માવાની મિઠાઈ લેવા કલાકો લાઈન મા ઊભા રહી…શરીરની પાયમાલી કરી કેટલા રૂપિયાની મિઠાઈ ખરીદી એ માનસમ્માન નો પ્રશ્ન બની જાયછે…રંગોળી તૈયાર મળે છે…આંગણે ઘી તેલના દિવા ઘરની શોભા બગાડે છે તેથી દિવાળી *દિવા વગરની *બની જાય તો નવાઈ ન પામશો..!!૩/૧૧/૨૦૨૦ આવ્યો છે કપરો મહા રોગ તો ધુમાડાં વાળા એ ફટાકડાંનો ત્યાગ કરો.ઘરમાંને બહાર વડીલ કે માંદા લોકોની જરૂર તકલીફ સમજો..હું તો કહીશ ઘરે ઘરે જુઓ દર બે ઘર ત્રણ ઘરમાં લોકો મૃત્યું પામ્યાં છે એમની દિવાળી કેવી હશે જરૂર વિચારો.આ વર્ષે દિવાળી લોકોની તકલીફ સમજી તેમને કંઈક ત્યાગી જરૂર તમારી સહાનુંભૂતિ દર્શાવો.મે માર્ચ ઓગણીશ તારીખે નિયમ લીધો છે કોરોના નાબૂદ ન થાય ત્યાં સુધી હું શોપીંગ નહિ કરૂ. તે પૈસા હું દવાખાનામાં જેની પાસે સારવાર કરવાના પૈસા નથી ત્યાં આપીશ..આમ દ્રઢ નિર્ણય જરૂર મારા જીતનું કારણ બનશે જ.તમે પણ કંઈક એવો નિર્ણય લો તમારી મનગમતી વસ્તુ ત્યાગી દો..ફટાકડાં તો ન ખરીદો મ ખરીદવા દો.🙏🙏🙏😘😘😩🤓
જયશ્રી પટેલ…૧૪/૧૦/૧૭.. વડોદરા*
*****************************************
NOG SS NO :09
“દિલખુશ દિવાળી અને ઝક્કાસ ઝાયણી”…. “આજ દિવાળીને કાલ દિવાળી, ગોકુળીયામાં ઠેર ઠેર ઘી-પોળી…. મહેર તારી ઘણી થઈ મેઘરાજા, અમારે હવે રોજ રોટલોને ખાજાં.” શું વાત કરું એ વરસો પહેલાંની દિવાળી…… કદાચ આનંદ નામની ચીજ એ પાંચ દિવસોમાં કૂટી કૂટીને ભરી હતી.કાગડોળે રાહ જોતા એ દિવાળીની.એમ કહું કે દિવસો ગણતા……મહિનો બાકી, પંદર દિવસ બાકી, દસ…આઠ,સાત,છ,પાંચ….વાધ બારસ,ધનતેરસ,કાળી ચૌદસ,દિવાળી,ઝાયણી(બેસતું વરસ) અને ભાઈ બીજ… કયારે આવે ,કયારે આવે……. વેપારીનો દીકરો એટલે ધનતેરસે ધન ધોવા(લક્ષ્મી પૂજા)નું મહત્વ ઘણું….દાદા મને હંમેશા જોડે બેસાડીને બધી વિધિ શીખવાડે. પૂજાના દિવસે દાદા સાંજે નાહીને નવા સીવડાવેલાં સફેદ વસ્રો પહેરે….ખાસ તો કયારેક વાર પ્રસંગે જોવા મળતી એ સફેદ ટોપી….. આહાહાહા….શું દાદાની એ જાજરમાન છટા….હજુય દર ઘનતેરસે મારી બાજુમાં દાદા બેઠા હોય એવો અહેસાસ થાય છે હોં !… તિજોરીમાંથી ધનની કોથળી કાઢે,જૂના સમયના સિક્કાઓ….ઢબુ,આનો,રાણી છાપ રુપિયો..પઈ(૧ પૈસો),બગિયું(બે પૈસા),પાંચિયું,દસિયું,વીસ પૈસા, પાવલી,આઠ આના,રુપિયો,બે રુપિયા,પાંચ રુપિયા અને દસ રુપિયાના સિક્કાઓ, પાંચ સાત ચાંદીના સિક્કાઓ….આ બધાની વિધિવત પૂજા થાય…પૂજા પછી પંચામૃત અને સાકરીયાનો પ્રસાદ… પછી કાળી ચૌદસ…..બહુ બીક લાગતી ભૂતની નાના હતા ત્યારે તો.. .લપાઈને બેસી જતા.બધા બીવડાવે કે આજે તો ભૂત ફરવા નીકળે….પણ કયારેય જોવા ના મળ્યું.સાંજે ઘેર ઘેર એક મહત્વની વિધિ થતી….કકળાટ કાઢવા ની….. બધાય ધેર ભજીયાં બનાવે અને ચાર રસ્તે ભજીયાં અને પાણીનો લોટો લઈને દી આથમ્યે જવાનું….. ભજીયાં મૂકી ઉપર પાણીનો લોટો ફેરવીને ઢોળી દેવાનો…..પછી ચૂપચાપ કંઈ પણ બોલ્યા વગર, પાછળ જોયા વગર ઘેર પહોંચી જવાનું,જો ભૂલેચૂકે પાછળ જોઈ ગયા તો કકળાટ પાછો ઘેર આવે…… પછી હનુમાનજીના મંદિરે ભજીયાં અને તેલ ચડાવવાનું.છેવટે ભજીયાં ખાઈને ખાટલીમાં લપાઈને સૂઈ જવાનું…….ભૂતના ભયથી મોં ઉપર પણ ચાદર અને મનમાં હનુમાન ચાલીસા …… વહેલી પડે દિવાળીની સવાર…. દિવાળી એટલે અમારે માટે ચોપડા પૂજન…… ચોપડા પૂજન લગભગ વહેલી સવારે(પરોઢીયે) જ હોય,એ દિવસે સાંજે શુકનનો કંસાર બને.એમાં ઘી અને દળેલી ખાંડ નાખીને ખાવાની મજા જ કંઈ અલગારી હતી. ચોળાનું શાક પણ ખાસ કરવામાં આવતું. રોજ રાત્રે ધનતેરસથી લઈને ભાઈબીજ સુધી તો ઘરની બહાર ગોખલામાં દીવા તો મારે જ કરવાના. પછી રાત્રે મેરાયાં [કાળીંગા ના બે ફાડીયાં કરીને એમાંથી બીજ અને ગર કાઢી નાખીને નીચેના ભાગે બાવળનું કે જાળાનું નાનું દોઢ -બે હાથનું લીલું લાકડું(સોટી) ઉપરથી એકાદ વેંત જેટલું ચાર ફાડમાં ચીરી અને કારીંગાના બહારના ભાગે ચારે બાજુ ભરાવીને પછી અંદર દિવેલ તેલ ભરીને દીવો કરવાનો ] લઈને ઘેર ઘેર ફરવાનું……બધા એમાં તેલ ભરી આપે.પછી છેલ્લે ગામની ભાગોળે મૂકી આવવાનાં આખો દિવસ દારુખાનું વેચવાનું અને વધેલું દારુખાનું ચોપડા પૂજન પછી ફોડવાનું……… ગોર મહારાજને વારંવાર બોલાવવા જવા નું…… જલ્દી ચાલો …….જલ્દી ચાલો. જેની દુકાન આગળ ધડાકા ભડાકા ચાલુ થાય એના ત્યાં પૂજન પતી ગયું એમ સમજવાનું. પૂજન લગભગ ચાર વાગે પતે…….પછી સૂવા નું કેવું? નાહી તો પૂજન પહેલાં જ લીધું હોય………ઝાયણીની ઝાલર વાગે. પાંચ વાગે એટલે સૌ પ્રથમ દાદા-દાદી અને મમ્મી-પપ્પા ને પગે લાગવાનું,પાંચ રુપિયા મળતા. પછી મંદિરે દર્શન કરી આવવાનાં અને સામા મળે એને રામરામ અને જે શ્રીકૃષ્ણ કરતા રહેવાનું. પછી દુકાનની પેઢીએ દાદા અને પપ્પા બેઠા હોય ત્યાં જોડે બેસવાનું..એક ડીશમાં મુખવાસ અને એકમાં બીડી- બાકસ…..ચા ભરેલી કીટલી અને રકાબીઓ પડી જ હોય. બે દરવાજા વાળું મકાન….ઘર દુકાન ભેગું જ……. બહારના ભાગે દુકાન….અંદર ઘર. એક પછી એક માણસ આવે …….દાદાને અને પપ્પાને રામ રામ કરે.ચા પીવે ,બીડી પીવે ,મુખવાસ ખાય …..અને આગળ વધે. નાની નાની વહુઓ આવે……દાદીના પગ ખૂંદે(બે હાથથી દાબે)…..દાદી આશીર્વાદ આપે……..જોવાની ખૂબ મજા આવે.મનમાં પ્રશ્ન થતો કે આ બધાં દાદીના પગ કેમ દબાવતાં હશે?પછી દિવાળીનો મમ્મીએ બનાવેલો નાસ્તો……….મોહન થાળ, મગદળ(મગજ ના લાડુ),તીખી પુરી,ફરસી પુરી, શક્કરપારા,ચેવડો,મઠીયાં,ધૂધરા…………ધરાઈને ખાઈ લેવાનું. પછી ભાઈબંધોની ટોળી ભેગા દારુખાનું ખિસ્સામાં ભરીને નીકળી જવાનું. પહેલાં મહાદેવ મંદિરથી બારૈયા(ઉગમણી દિશા એ આવેલું ગામનું બહુ જ મોટું તળાવ) સુધીની ગાય અને ઘોડા દોડ જોવાની.ચારે બાજુ ગોકીરો અને રીડીયા રમણ ચાલુ હોય…..લાલ કપડું બતાવીને ગાયોને દોડાવે.એ પતે પછી આઘા ગરનાળે જવાનું …….એની નીચે સુતળી બોમ્બ ફોડવાના એટલે ઘેરા પડધા પડે. એક વાર તો કપુરીયા(આથમણી દિશામાં આવેલું નાનું તળાવ)માં આવેલા ઓરા(નજીક) કૂવામાં ફટાકડા ફોડતાં કોઈ જોઈ ગયેલું અને દાદાને કહી દીધું એટલે દાદા અમને ખૂબ વઢયા હતાં.અંદર દેડકા અને કાચબા અને બીજાં પ્રાણીઓ મરી જાય તે. અમને તો અંદર કૂવામાં અધવચ્ચે જઈને ભડાકો થાય તો આખો કૂવો ગાજે એટલે મજા આવે પણ પછી અમે બંધ કરી દીધેલું. પછી જમીને પાછા ખોડીયારમાની દેરીએ કાં તો ગામની બારે ….મઢીની પાછળ કે અમારી નિશાળમાં રમવાનું.ત્રણ ચાર વાગે એટલે દોડતાક ઘરે આવીને થોડો નાસ્તો કરીને પાછા બધા ઓરા ગરનાળે ભેગા થઈને સીધા મલાય હનુમાન.ગામથી ત્રણ કિલોમીટર દૂર આવેલું મંદિર.દોડતા જઈને દર્શન કરી આવવાનું.આમ જ ફરતાં રખડતાં રાત પડી જાય એટલે જમીને થાકયા પાકયા ખાટલામાં પડયા ભેગા ઢગલો. વહેલી પડે સવાર. “ભાઈ બીજ”. સવારથી જ મમ્મીને પૂછવાનું ચાલું………….હજુ મામા કેમ ના આવ્યા, કેમ ના આવ્યા? ખબર કે બસ સાડા દસે આવે છે તો પણ નવ વાગે ટેશને (સ્ટેશને) જઈને બેસી જવાનું. મામા બસના પગથિયે હોયને થેલો ઝૂંટવીને ભાગવાનું….દોડતા ધરે……….થેલાનો ભાર જ ના લાગતો……અંદર મામાની લાવેલી મિઠાઈ જો રહેતી. મામા આયા,મામા આયા……….આખી શેરી ગજવવાની. જમીને મામા જોડે મસ્તી કરવાની.સાંજે મામા જોડે વટથી ગામમાં નિકળવાનું…….મામા એટલે જાણે કલેકટર. બસ સ્ટેન્ડ મૂકી આવવાના. ભાઈબંધોને વટથી મામાએ લાવેલી વસ્તુઓનું લિસ્ટ ગણાવવાનું. મિઠાઈનું પેકેટ,એક જોડ નવા ચડ્ડી બુશ્કોટ,ત્રણ મામાની જૂની ચડ્ડીઓ,બે જૂના બુશ્કોટ…….એકાદ રમકડું…………ચકરડી કે સિસોટી કે એવું……………. રમતાં રમતાં રાત પડી જાય એટલે સુઈ જવા નું…….આવતી દિવાળીનાં સપના જોતા જોતા. “વહેલી આવે આવતી દિવાળી.” ડૉ.કિશોર ઠકકર.ગાંધીધામ.